Philip Fortes (25) is een groot fan van het Songfestival en slechthorend. Met zijn rechteroor hoort hij niks, met zijn andere oor wel. "Wat ik dan precies hoor, is de melodie van muziek en de stemmen." Wat er precies gezongen wordt, is lastiger. "Ik pik er woordjes uit om te begrijpen waar het ongeveer over gaat."
In 2015 en 2016 konden ook doven het Songfestival volgen, met speciale gebarentolken. Maar dit jaar tolken ze het niet. "Oostenrijk en Zweden hadden de apparatuur al in huis om de uitzending van gebarentaal te voorzien", zegt de organisatie in Kiev. "De Oekraïense omroep heeft die mogelijkheid niet."
Dus kijkt Philip met de ondertiteling aan, om niet te veel te missen van wat er allemaal gezongen en gezegd wordt. Maar een tolk zou het voor doven en slechthorenden veel makkelijker maken, denkt hij. "Zij begrijpen de taal en weten dat goed te vertolken".
"Een tolk kan met mimiek en bewegingen uitbeelden of het een vrolijk up-tempo-liedje is of een treurige ballad", zegt Philip. "En dat maakt het begrijpen van liedjes makkelijker."
Lights and Shadows
Mirjam Stolk werkt als gebarentolk Nederlandse taal én 'vertolkt' vaker liedjes. "Dat is weer iets heel anders dan het normale tolken", zegt Mirjam. "Hier leg je echt expressie in."
Speciaal voor de finale vanavond tolkte ze bij ons Lights and Shadows van OG3NE:
Ook Judith Vogels (29) kijkt al jaren naar het Songfestival, maar dan wel met twee gehoorapparaten in. "Met ondertiteling kan ik de teksten van de liedjes redelijk goed begrijpen. De rest krijg ik slecht mee. Het volume harder zetten helpt ook niet. Ik wil niet dat de buren gaan klagen."
Wat de presentatoren zeggen, is ook amper te volgen. "Dan staat er alleen: Engels."
Ook vanavond gaat teletekstpagina 888 weer aan. Judith vindt het lied van OG3NE prachtig. "Door de ondertiteling begrijp ik nu ook de tekst en waarom het een eerbetoon aan de moeder is. Heel mooi!"
Letters
Toch blijven letters maar letters. Volgens de slechthorende komt een lied pas tot leven met gebarentaal. "Ik pleit ervoor dat er standaard een tolk bij moet op tv, bijvoorbeeld in een hoekje van het beeld. Ik ben zelf ook muziektolk en het is wel een droom van mij om dat te doen."
Eva Westerhoff van Dovenschap pleit bovendien voor meer native signers, dove tolken die gebarentaal als moedertaal hebben. "De songfestivals van vorige jaren werden door het gastland ook via een livestream aangeboden met een vertaling naar International Sign. De vertaling werd in beeld gedaan door dove tolken. Zij werkten samen met een horende tolk die alles voor hun vertaalde."
Ze vindt het jammer dat dat nu niet het geval is. "Doven krijgen nu niet de kans om zelf hun eigen gebarentaal te laten zien. De positie van doven in de maatschappij is al zwak, omdat hun beperkingen niet zichtbaar.
Hoe kijken Philip en Judith vanavond naar het Songfestival? Judith kijkt alleen, want haar vriend houdt er niet van. Net als Philip: "Ik kijk lekker in mijn eentje met heel veel snacks".