Het was altijd een trainer of scout die je toekomst als profvoetballer kon maken of kraken. Voetbalclub AZ vult die selectiemethodes sinds deze week definitief aan met een nieuwe techniek. Pupillen van AZ gamen voortaan alsof hun carrière ervan afhangt.
Topclubs AZ en PSV experimenteren al langer met nieuwe technieken om de jeugdspelers beter te selecteren. De nieuwste ontwikkeling is een 'breinprofiel': daarmee kunnen ze zien waar de specifieke kwaliteiten van de voetballers liggen. Het profiel wordt gemaakt aan de hand van de score in de game.
De clubs werken samen met het bedrijf BrainsFirst, dat de games voor het breinprofiel maakt. PSV zit op dit moment in een pilotfase, AZ is iets verder en heeft deze week besloten op lange termijn samen te werken. Ook wil de club de testen gaan gebruiken op selectiedagen.
Volgens Paul Brandenburg, hoofd van de jeugdopleiding van AZ, zijn deze weken een beslissende periode voor de pupillen. "Alle clubs moeten nu kiezen welke spelers in de opleiding instromen."
Dat is een investering waarbij volgens Brandenburg elk stukje informatie nuttig is. "Er zijn jongens die wij hoger hadden ingeschat, maar op basis van de testen lager scoorden. Dat helpt niet, maar andersom zijn er jongens die juist een extra groen vinkje achter hun naam hebben gekregen."
De hersenen krijgen ook na de selectie volop aandacht op de jeugdopleiding. "We trainen tweemaal per week het brein van de jongens met speciaal ontwikkelde games. Daarnaast gebruiken we VR-brillen waarmee we de spelintelligentie trainen", zegt Brandenburg.
Ilja Sligte is onderzoeker aan de UvA en mede-eigenaar van BrainsFirst. "Je ziet dat een middenvelder heel veel dingen tegelijk in de gaten moet houden en daar heb je een bovengemiddeld werkgeheugen voor nodig." Door een voetballer in 45 minuten vier spellen te laten spelen, kan de onderzoeker precies vertellen op welk vlak van voetbalintelligentie de kwaliteiten liggen.
Die breinkwaliteiten vallen tijdens een gewone wedstrijd niet altijd direct op, zegt Ilja. "Als een scout iemand goed ziet spelen, kan dat bij jeugdspelers te maken hebben met een voorsprong in de fysieke ontwikkeling. Als die voorsprong na een jaar is ingehaald, blijkt het misschien geen topper meer. Door voortaan ook het brein te testen, kunnen we op meer vlakken selecteren."
Het anticipatievermogen van Ronaldo is veel sterker dan dat van gewone mensen.
Volgens Ilja moet een voetballer niet alleen snel zijn, maar vooral razendsnel kunnen reageren. "Zoals Johan Cruyff ooit al zei: 'Als ik iets eerder begin te lopen, dan lijk ik sneller'." Dit reactievermogen zie je vaker bij profvoetballers, zegt Ilja.
"Maar er is meer. Zo is ook het anticipatievermogen van een profspeler zoals Ronaldo veel sterker dan dat van gewone mensen." Het bewijs daarvan zie je hieronder:
Ook topclub PSV werkt samen met BrainsFirst, daar zitten ze nog in een pilotfase. De club wil meer data zien voordat ze de testen definitief in gebruik nemen.
Het gebruik van de nieuwe selectietechnieken wordt inmiddels internationaal opgepikt: tegen The New York Times zegt Jurrit Sanders, sportwetenschapper bij PSV over de toekomst van de sport: "We weten veel over tactische training, technische training en fysieke training. Het vinden van nieuwe manieren om het brein te trainen, kan een nieuw aspect worden van het trainersvak."
KNVB
De KNVB kent de ontwikkeling, maar stelt dat het nog te vroeg is om er conclusies aan te verbinden. "Er moet echt meer onderzoek gedaan worden, voor onze talenten gebruiken we het nog niet", zegt persvoorlichter Koen Adriaanse.
Volgens Ilja zijn de nieuwe selectiemethoden onmisbaar om onze goede positie als voetballand te behouden. "We moeten blijven innoveren en alles aangrijpen om het beter te doen dan de landen om ons heen."
Via de website van BrainsFirst kan je een demo aanvragen tot de NeurOlympics, de online versie van de breintest.