In Namie woonden tot 11 maart 2011 ongeveer 20.000 mensen. Nu is het een spookstad. Nog even, want in april mogen duizenden mensen terugkeren naar Namie en Tomioka. Twee plaatsen die op tien kilometer afstand liggen van de kerncentrale van Fukushima. Volgens de Japanse overheid is het er weer veilig genoeg om te wonen.
Geigerteller
De Belgische fotograaf Sanne De Wilde reisde een week door het besmette gebied. Ze naderde de kerncentrale tot een paar kilometer. "We werden tegengehouden bij de no-go-zone omdat onze Japanse chauffeur niet de juiste papieren had. Achteraf ben ik daar blij om. De geigerteller (een apparaat dat nucleaire straling meet) sloeg op tilt. En ik dacht: oh jee, m'n eierstokken."
Het liefst wil je de straling van je afspoelen, maar dat kan natuurlijk niet
"We zijn door Namie gereisd en daar was niemand. Everzwijnen hebben de plek overgenomen." Langs de kant van de weg zag ze duizenden zakken met afgegraven, radioactieve grond. Op matrixborden boven de weg stond aangegeven hoe hoog het stralingsniveau was. Een bizarre omgeving, volgens De Wilde. "Je weet dat die straling er is. Maar je ziet hem niet, je ruikt hem niet en je voelt hem niet. Het liefst wil je alles van je afspoelen, maar die straling dringt natuurlijk ook door in jou."
Aardbeien
Ze at bij mensen thuis. "Dan kregen we een uitgebreide maaltijd met aardbeien uit eigen tuin. Die wil je eigenlijk niet eten, maar de mensen doen dat zelf ook. Dus eet je gewoon mee."
Het stralingsniveau is nergens hetzelfde. Er zijn gebieden waar nauwelijks meer straling is dan in Tokio. Terwijl iets verderop mensen jarenlang hun huis niet meer in mogen.
Water en zeep
Namie en Tomiaka zijn volgens de Japanse overheid helemaal schoongemaakt. "Dat is op zich niet ingewikkeld", zegt Ewoud Verhoef, adjunct-directeur van de Centrale Organisatie voor Radioactief Afval (COVRA), dat al het kernafval in Nederland bewaart. "Een huis kun je met water en zeep afwassen. Het afvalwater moet natuurlijk wel worden opgevangen en gezuiverd."
In Namie en Tomiaka zijn de stralingswaardes genoeg gedaald, zegt de Japanse overheid. Er is nieuw asfalt gelegd en waar nodig zijn lagen radioactieve grond afgegraven. Klaar voor de terugkeer van bewoners.
Je moet slachtoffers bij de hand nemen
Alleen is het de vraag of die bewoners ook echt zullen terugkeren. Socioloog Leslie Mabon van de Robert Gordon University in Aberdeen doet sinds 2014 onderzoek naar de maatschappelijke gevolgen van de kernramp in Fukushima. "Ik verwacht dat een kwart van de mensen zal terugkeren."
Lang niet iedereen vertrouwt de overheid, zegt Mabon. "Mocht er zich ooit nog een kernramp voordoen, dan heb ik van Fukushima geleerd hoe belangrijk het is om slachtoffers bij de hand te nemen." Volgens Mabon hechten inwoners van een getroffen gebied meer waarde aan informatie die ze krijgen van iemand uit hun eigen dorp of stad, dan van de landelijke overheid.
- Sanne De Wilde
Zakken vol radioactief besmette grond - Sanne De Wilde
Matrixbord dat de actuele stralingswaarde aangeeft - Sanne De Wilde
Een spiksplinternieuw speeltoestel in een verlaten gebied - Sanne De Wilde
Everzwijnen zijn de baas geworden in verlaten gebieden
Sanne De Wilde is door haar reis ook gaan nadenken over het gebruik van kernenergie in België en Nederland. Ze is duidelijk bezorgd. "Als je ziet hoe groot het gebied is dat na de kernramp in Fukushima moest worden geëvacueerd. Hoe moet dat dan hier, met onze dichtbevolkte landen? Als er echt iets misgaat in bijvoorbeeld de kerncentrale bij Doel, dan veegt dat gewoon onze landen van de kaart."