Activist én aandeelhouder: Shell moet groener

Shell moet groener, vindt Nicolas Poolen (22). En hoewel de olie- en gasmaatschappij al investeert in duurzame energie, mag er volgens hem wel wat meer vaart achter. Daarom kocht hij anderhalve maand geleden een aandeel in Shell. "Het kostte mij ook twee maanden om aan het idee te wennen." Maar: "zo kan ik Shell van binnenuit op de groene weg krijgen".

Nicolas heeft zich aangesloten bij Follow This, een activistische aandeelhoudersorganisatie die namens bijna 2300 aandeelhouders investeert in Shell. Van de winst die Shell maakt, krijgen zij dus een deel op hun bankrekening gestort. "Huh, maar dat wil ik toch juist niet?" was ook Nicolas' eerste reactie.

Maar Nicolas weet het toch te verantwoorden:

'Change the world, buy Shell'

Aandeelhoudersactivisten zijn aandeelhouders die hun aandelen gebruiken om de koers van een bedrijf te veranderen. Vaak willen ze een verandering van beleid zodat het bedrijf meer winst gaat maken en zij dus meer geld verdienen. Maar sommigen - zoals de activisten van Follow This - zijn niet uit op winst, maar hebben een goed doel voor ogen.

Het principe is simpel: je koopt aandelen in een bedrijf en je mag je daarom legaal bemoeien met de strategie tijdens de jaarlijkse aandeelhoudersvergadering. Zelfs als je, zoals Follow This, maar 0,003 procent (zie rekensommetje onderaan) van de aandelen van een bedrijf hebt, kun je invloed uitoefenen en je stem laten horen.

Change the world, buy Shell is dan ook hun motto. Follow This wil concreet dat Shell de winst uit fossiele energiebronnen (olie, gas en kolen) alleen nog maar investeert in duurzame energie. Daar hebben ze een resolutie voor opgesteld, die tijdens de volgende vergadering in mei besproken zal worden. Vorig jaar stemde een klein deel van de andere aandeelhouders met Follow This mee.

Weinig aandelen, toch veel invloed

Dat weinig aandelen toch veel invloed kunnen hebben bewijst de opsplitsing van de ABN Amro in 2007. Een groep activistische aandeelhouders, met maar 1,3 procent aan aandelen, eiste dat de bank zich zou opsplitsen. Ze waren geïnteresseerd in de winst die met de opsplitsing gemaakt zou worden.

Hoewel de bank zich tegen dat voorstel kon verzetten, raakten andere aandeelhouders geïnteresseerd en werd de bank uiteindelijk opgekocht en verdeeld.

Hoe vaak komt aandeelhoudersactivisme voor?

Het Britse bedrijf Activist Insight houdt bij hoeveel bedrijven wereldwijd worden 'aangevallen' door activistische aandeelhouders.

Dus ook al ben je niet groot, je zou zomaar iets in gang kunnen zetten tijdens de aandeelhoudersvergadering. "Wij waarderen al onze aandeelhouders en luisteren naar ze - groot of klein", zegt Shell-woordvoerder Jeanette Hamster.

Klimaat: een van de grote uitdagingen

Hamster stelt voorop: "het is heel erg duidelijk dat het klimaatprobleem een van de grote uitdagingen voor de komende decennia is". Daarbij staat aan de ene kant een welvaartswens vanuit de hele wereld, en dat kost energie. "Aan de andere kant moet er ook wat aan klimaatverandering worden gedaan", zegt Hamster.

Maar hoe verklaart Shell dan een eerdere uitspraak - "ik wil alle olie oppompen die er is" - van Shell-directeur Ben van Beurden? Hamster vertelt dat de wereld de komende jaren nog steeds fossiele brandstoffen nodig zal hebben.

"Je moet het niet te simplistisch zien. Het is niet leuk om te horen maar de komende tien, twintig, dertig jaar zullen we wereldwijd, en dus ook in Nederland, fossiele brandstoffen blijven gebruiken."

En Shell kan het ook niet alleen, zegt Hamster. "Overheden en burgers moeten ook hun schouders eronder zetten." Een stap in de goede richting is volgens haar het klimaatakkoord van Parijs, waar ook Nederland zijn handtekening onder zette. Het belangrijkste speerpunt daar? De opwarming van de aarde moet onder de twee graden blijven.

Lange rijen bij het tankstation

Uiteindelijk valt zowel wat te zeggen voor het standpunt van Shell als dat van Follow This, zegt hoogleraar energietransitie Gert Jan Kramer. Hij werkte eerder bij Shell en kan dus iets zeggen over de strategie van olie- en gasbedrijven en deze transitie.

"Bedrijven zijn er niet om de wereld te redden. Natuurlijk wil een bedrijf, net zoals Shell, een force for the good zijn, maar de essentie van een bedrijf is het maken van een product waar vraag naar is op een winstgevende manier."

"Je kunt de energietransitie ook niet alleen op de olieproducent gooien, er ligt ook verantwoordelijkheid bij de consument", zegt Kramer. "Zo lang er iedere dag automobilisten bij het tankstation staan, zullen oliemaatschappijen die benzine blijven leveren. Als alle oliebedrijven nu zouden stoppen met investeren in olie- en gaswinning, zou de productie snel zo ver terugvallen dat er volgend jaar lange rijen bij de tankstations staan."

"Dat wil niet zeggen dat Shell helemaal gelijk heeft en dat de energietransitie niet een beetje sneller kan gaan", licht Kramer toe. "En om dat aan te moedigen is het goed dat activisten als Follow This een vuurtje opstoken."

Daar is Pieter van Beukering, universitair hoofddocent milieueconomie, het ook mee eens. "Een organisatie als Follow This heeft een heel belangrijke functie. Aandeelhouders zijn vaak geïnteresseerd in de winst op korte termijn. Met Follow This wordt de groep aandeelhouders juist meer een afspiegeling van de samenleving, en die wil duurzamer worden."

"Het is moeilijk om te zeggen of het genoeg is wat Shell doet", zegt Van Beukering. "Maar hun hele omgeving verandert: aandeelhouders veranderen en er is een enorme concurrentie op hernieuwbare energie. Het winnen ervan wordt steeds aantrekkelijker en als dat straks goedkoper wordt dan fossiele energie, moet Shell wel meebewegen."

Volgens Nicolas moet Shell juist het voortouw nemen. "Voor klimaatverandering moeten we nu handelen. Shell is op dit moment op kleine schaal al bezig met duurzame investeringen, maar dat gaat veel te langzaam."