Niet de eerste plek waar je het zou verwachten, maar ergens op een zolderkamer in Amsterdam-Oost wordt een deel van de zwarte geschiedenis bewaard. Daar staat Nederlands grootste verzameling van boeken en documenten over de slavernij, kolonialisme en burgerrechten.
Mitchell Esajas is een van de initiatiefnemers van The Black Archives en is druk bezig om vanaf 1 juli de deuren te kunnen openen voor het publiek.
"We merkten dat er een grote behoefte was onder jonge mensen om meer over hun geschiedenis te weten te komen", zegt Mitchell. Naast dat hij een van de initiatiefnemers is, is hij voorzitter van New Urban Collective (NUC), een platform voor diversiteit.
Volgens hem kunnen jonge mensen nu nergens terecht om over de zwarte geschiedenis te leren. "In het onderwijs wordt er best weinig aandacht besteed aan bijvoorbeeld de slavernij en het koloniale verleden", zegt Esajas.
"En vooral hoeveel invloed het heeft op het heden. We proberen die kennis door dit archief toegankelijk te maken zodat jonge mensen erover kunnen leren."
Zo weet ik zeker dat de boeken voor iedereen toegankelijk zijn.
"Het is een heel bijzonder archief", zegt Esajas over de Black Archives, zoals de initiatiefnemers het zelf noemen. "De collectie van ongeveer 4000 boeken is de afgelopen honderd jaar verzameld en zul je niet zo snel in de bibliotheek vinden. Het voelt een beetje als een schatkamer."
Het archief ligt opgeslagen in het gebouw van de vereniging Ons Suriname, een cultureel centrum in Amsterdam voor Surinamers. Maar in het pand zijn er geen faciliteiten om de oude documenten goed op te kunnen slaan. Zeker niet in de zolderkamer waar de boeken nu liggen.
Er zijn wel bibliotheken, universiteiten of andere instanties in Nederland die boeken over de zwarte geschiedenis hebben, maar die zijn niet zo grootschalig of openbaar. Esajas: "Ik vind het heel tekenend eigenlijk. Ik denk dat het een voorbeeld is van hoe bepaalde delen van de geschiedenis nog letterlijk verborgen liggen op zolder."
Hij wil de collectie in eigen beheer houden. Onder meer om de geschiedenis tastbaar te maken. "Zo weet ik zeker dat de boeken voor iedereen toegankelijk zijn."
Internationaal zijn er wel officiële Black Archives waar de collecties professioneel liggen opgeslagen. "In Londen bijvoorbeeld, maar ook in de VS heb je op verschillende plekken archieven, zoals het archief van Martin Luther King."
Mitchell zegt dat het archief in Amsterdam zeer relevant is voor deze tijd. Hij geeft als voorbeeld het etnisch profileren door de politie. Uit een plakboek haalt hij een krantenartikel uit 1975 tevoorschijn over een groep Surinamers in de Bijlmer die door de politie is mishandeld.
- NOS
Mitchell Esajas laat een plakboek zien met artikelen over politiegeweld in de jaren 70 - NOS/Rachid Bouazzaoui
Krantenartikel uit 1975
De geschiedenis lijkt zich te herhalen.
"Het lijkt vaak alsof het een discussie van nu is. Maar als je dit plakboek ziet, vol met artikelen over politiegeweld in de jaren 70, zie je dat geschiedenis zich lijkt te herhalen", zegt Esajas.
Ook Jessica de Abreu van New Urban Collective steekt als een van de initiatiefnemers veel van haar tijd in het archief. Zij is het trotst op de collectie van boeken over het zwarte feminisme. "In de historie zie je vaak dat het verhaal van de vrouw wordt weggevaagd of dat er niet over wordt gesproken." Zij hoopt daarom dat de collectie verder wordt uitgebreid.
Overleden socioloog
De initiatiefnemers zijn al maanden druk bezig met het sorteren van dozen vol boeken. Ze zijn ruim twee jaar geleden begonnen met de Black Archives. Het begon met een collectie van de overleden UvA-socioloog Waldo Heilbron. Zijn zoons hadden zeker tweeduizend boeken op zolder staan en wilden dat die voor iedereen toegankelijk waren.
De boeken werden eerst opgeslagen in een kamer in Amsterdam-Noord waar een kleine bibliotheek werd ingericht. Maar ze moesten daar weg en konden terecht bij Ons Suriname. "Tot onze verrassing lag er in dit pand ook een grote collectie van boeken en documenten die we aan onze verzameling hebben toegevoegd."
Nog niet open
Het archief is nog niet open voor bezoekers. Mensen kunnen wel boeken doneren die relevant zijn voor de collectie. Mitchell en de andere initiatiefnemers zijn druk bezig om het voor 1 juli te openen voor het publiek, de dag dat de afschaffing van de slavernij wordt herdacht.
De droom van Esajas is dat het archief een plek wordt waar verschillende mensen bij elkaar kunnen komen om over de zwarte geschiedenis te leren en na te denken. "Ik denk dat wanneer mensen meer kennis hebben over bijvoorbeeld het kolonialisme en de slavernij, er veel meer begrip zal zijn in Nederland."