Tijdens onderzoeken over de islam stuitte filosoof en UvA-docent Michiel Leezenberg op iets opmerkelijks: vroeger was de islamitische wereld veel minder preuts over seks dan hij dacht.
Afgelopen week bracht hij zijn boek De minaret van Bagdad: Seks en politiek in de islam uit. Daarin geeft Leezenberg voorbeelden uit de islamitische oudheid waarin openlijk over seksualiteit wordt gesproken.
"Er zijn mensen die denken dat de islam homofoob is en dat vrouwen worden onderdrukt. Maar in de klassieke islamitische literatuur bestaat een hele traditie van homo-erotische poëzie die volkomen normaal werd gevonden", zegt Leezenberg.
Betrapt door de koning
Hij noemt onder meer een verhaal uit het 13e eeuwse boek De Rozentuin van de Perzische dichter Saadi. Daarin beschrijft de dichter een homoseksuele relatie, die een rechter heeft met een smidsjongen. De rechter wordt in het verhaal betrapt, maar uiteindelijk vergeven door de koning. "Dat suggereert dat in de praktijk die houding ten aanzien van homoseksueel gedrag relatief tolerant en open was."
Homoseksualiteit is volgens de Koran verboden, maar volgens Leezenberg wordt er geen straf aan verbonden. In sommige streng-islamitische landen als Iran staat tegenwoordig de doodstraf op homoseksualiteit. Volgens Leezenberg kwamen zulke strenge straffen vanwege seksuele activiteiten nauwelijks voor in de klassieke islam.
Het beeld dat moslims tegenwoordig van het Westen hebben en andersom was honderd jaar geleden totaal het tegenovergestelde. "Je ziet bijvoorbeeld dat in de 19e eeuw missionarissen naar de islamitische wereld kwamen die de islam een verdorven en losbandige religie noemden", vertelt de filosoof.
"Onder meer omdat in de islam het huwelijk geen sacrament was, maar een contract dat je naar believen kunt ontbinden. Dat zou partnerruil en losbandigheid aanmoedigen."
Zelfs de Britse vertaler van de Kamasutra was geschokt over hoe openlijk allerlei seksuele praktijken werden beoefend.
Ook de wijdverspreide tolerantie van homoseksualiteit werd door Westerlingen als schandalig gezien. Leezenberg: "Zelfs een zogenaamd vrijgevochten victoriaan als Richard Burton, die de Kamasutra en 1001 Nacht vertaalde, was geschokt over hoe openlijk allerlei seksuele praktijken werden beoefend."
Ook islamitische geleerden in de geschiedenis, waar onder andere terreurgroep IS inspiratie uit haalt, zijn opmerkelijk tolerant ten opzichte van homoseksueel gedrag, ontdekte Leezenberg. "Dat zou je natuurlijk niet verwachten."
Volgens Leezenberg is de laatste eeuwen sprake van een verpreutsing van de islamitische wereld. Dat komt door de opkomst van het nationalisme en de opkomst van de natiestaat in de 19e eeuw, zegt hij.
"Met dat nationalisme kwam het idee dat een man bereid moet zijn om voor het vaderland te sterven. En van vrouwen werd verwacht dat ze het vaderland nieuw leven inbliezen door zo veel mogelijk kinderen te baren." Homoseksualiteit had dan geen patriottistisch doel, zegt Leezenberg.
De UvA-docent krijgt veel reacties op zijn boek, ook van fundamentalisten. "Die reageren aanvankelijk heel negatief. Maar zodra je met ze in discussie treedt, wordt het opeens een stuk vriendelijker en constructiever. Dus ook voor hen zijn er duidelijk dingen te ontdekken in hun eigen geschiedenis."