Dit kan het ziekenhuis leren van de luchtvaart

Wat kan een ziekenhuis leren van de luchtvaart? Op die vraag weet chirurg, piloot en onderzoeker Marck Haerkens het antwoord. Hij deed zes jaar lang onderzoek naar de inzet van Crew Resource Management in de behandelkamer. Dat is een methode waarmee piloten als team samenwerken, die hij nu wil doorvoeren in de zorg. Overmorgen promoveert Haerkens bij het Radboudumc.

De techniek is bedacht door de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA in de jaren 80, maar Haerkens kent de techniek uit zijn tijd als piloot bij de Luchtmacht. "Het draait om open en gestructureerd praten en samenwerken. Je gebruikt briefings en checklists en leert kritiek te geven en te ontvangen."

Haerkens legt uit dat je de operatiekamer een beetje moet zien als de cockpit van een gevechtsvliegtuig. "Vooraf bespreek je wat de missie is, wat de gevaren zijn en hoe je het aan gaat pakken als er iets onverwachts gebeurt."

Zo loop je voor de operatie een checklist na. Beademing. Check. Bevoegde arts. Check. Is iedereen fit genoeg om te opereren? Geen nachtdienst achter de rug of iets anders dat je wil bespreken? Check.

Haerkens hoopt dat zijn methode de traditionele hiërarchie in een ziekenhuis doorbreekt. "Kritiek moet kunnen komen van de verpleegkundige, de student Geneeskunde die meedraait of van een mede-chirurg. Die moeten niet aannemen dat de arts het wel weet, maar iets zeggen als ze denken dat iets niet klopt."

En het heeft resultaat: bij een test op de intensive care daalde het aantal ernstige complicaties en sterfgevallen. En bij de spoedeisende hulp zorgde de methode voor een veiliger werkklimaat. "Nu zou ik willen dat het bij alle medische instituten wordt toegepast en dat het in de basisopleiding van artsen en verpleegkundigen komt, zodat we het landelijk kunnen inzetten."

Dat is nog wel een serieuze klus, want de zorg is volgens Haerkens een traditionele wereld. "Het is een hele cultuurverandering. Maar eigenlijk zou iedereen dit in de basisopleiding al moeten leren."