Er dreigt een ijsberg af te breken van Antarctica. Het gaat om een ijsplaat, Larsen C, op het noordelijke schiereiland van Antarctica. In die ijsplaat zit een barst, en die barst is nu zo groot dat een deel van de plaat dreigt af te breken.
De barst zit er al sinds 2011. Wetenschappers zagen vorig jaar zomer dat-ie aanzienlijk langer was geworden. En in december was er helemaal een groeispurt, van 18 km: de ijsplaat is nu nog maar op 20 km verbonden met het stuk ijs dat dreigt af te drijven.
Hoe zit dat?
Antarctica heeft de grootste ijskap ter wereld, die ontstond zo'n 40 miljoen jaar geleden. Die ijskap heeft zich kunnen uitbreiden naar de randen van het continent. Daar vormen zich dan drijvende ijsplaten.
"Wat nu aan het gebeuren is, is dat door een warmere atmosfeer en warmere oceaan de ijsplaat van onder en boven aan het smelten is", zegt hoogleraar Polaire Meteorologie Michiel van den Broeke van de Universiteit Utrecht. "Als de plaat dun genoeg wordt, ontstaan barsten en breekt hij op een gegeven moment in zijn geheel op. De brokstukken drijven als enorme tafelijsbergen de oceaan op."
Dat heeft geen gevolgen voor de zeespiegel, want: de ijsplaat dreef al in het water, het volume verandert niet. Wél houdt zo'n ijsplaat de gletsjers op het land tegen. Als de ijsplaat weg is, kunnen gletsjers makkelijker de zee in stromen. En dat heeft wel gevolgen voor de zeespiegel, want stukken ijs die eerst op het land lagen, drijven nu de zee in.
"We komen er steeds meer achter dat ijsplaten een grote rol spelen", zegt Van den Broeke. "Zo hebben we Larsen A en B ook zien verdwijnen."
En nu?
Op het Antarctisch schiereiland is het warmer dan op de rest van Antarctica; in de zomer wordt het boven de 0 graden. En die opwarming gaat richting de pool. "Dit is al tientallen jaren gaande", zegt Van den Broeke. "In de jaren 90 waren er al de eerste signalen van opbrekende ijsplaten en het is eigenlijk nooit gestopt."
Hoe warmer op Antarctica, hoe meer ijsplaten verdwijnen, hoe meer ijs in de zee, hoe meer de zeespiegel stijgt. "Het smelten van het ijs is een van de meest zichtbare gevolgen van het opwarmen van de aarde. Om dat tegen te gaan, moet je de opwarming beperken. Dat is precies wat er vorig jaar in Parijs is afgesproken."
In het klimaatakkoord staat dat de temperatuur op aarde niet verder mag stijgen dan 2 graden, maar eigenlijk niet verder dan 1,5 graad. "Als dat lukt, dan zouden belangrijke delen op Antarctica worden ontzien."