"Het is zo veel meer dan gezond willen eten", vertelt Sarah (23) over orthorexia: een obsessie voor gezond eten. Sarah voelde zich als tiener onzeker, zocht bevestiging bij anderen, wilde leuk gevonden worden. "Op een gegeven moment is dat gezond eten op m'n pad gekomen en dacht ik, 'dan voel ik me vast heel sterk'. Maar daarbij kwam ook juist een angstgevoel, ik moest gezond eten."
Bij orthorexia zijn mensen "heel gefixeerd op gezonde voeding binnen krijgen", vertelt Suzanne Verheul, ervaringsprofessional en therapeut bij Human Concern, een GGZ-instelling voor behandeling van eetstoornissen. Het is geen eetstoornis, maar toch kan het gevaarlijk zijn. Daarom gaat bijzonder hoogleraar eetstoornissen Eric van Furth onderzoek doen naar orthorexia en is TNO bezig met het opstellen van richtlijnen voor ondervoeding.
Het vraagt best wel om discipline, want als je bijna niets mag eten wordt het heel lastig. Ik stond soms 's nachts in de keuken om dingen te maken.
Verheul behandelt alleen cliënten waarbij orthorexia uiteindelijk voor een eetstoornis zorgde, zoals anorexia. "Als je extreem gezond eet, hoeft dat natuurlijk niet per se gevaarlijk te zijn." Maar bij mensen met orthorexia kan het een belemmering worden in het dagelijks leven. "Ze gaan bepaalde situaties uit de weg, zoals feestjes en etentjes."
Sarah - wil liever niet dat haar achternaam wordt genoemd - herkent zich in dat beeld. Zij werd bij Human Concern behandeld voor orthorexia en anorexia en is daar inmiddels bijna een jaar van hersteld. "Ik werd constant geleefd door eten. Op een gegeven moment wist ik al twee weken van tevoren wat ik at. Het vraagt best wel om discipline, want als je bijna niets mag eten wordt het heel lastig. Ik stond soms 's nachts in de keuken om dingen te maken."
Ik volgde veel fitgirls op Instagram en kon daar niet mee stoppen.
Sociale aangelegenheden ging Sarah niet per se uit de weg: "Maar als ik met een vriendin ging lunchen in een restaurant, ging ik op de wc m'n bakje rauwe dingetjes opeten die ik van thuis mee had genomen. Ik streefde een ideaalbeeld na en durfde bijna niet meer te eten, waardoor ik ook ging afvallen."
"Op een gegeven moment werd het mijn hoofddoel en was ik constant gefocust op eten. Het kost tijd, energie en stress. Ik was heel erg down en had weinig energie." Daarom stopte Sarah met haar studie. "Ik volgde veel fitgirls op Instagram en kon daar niet mee stoppen. Ik wilde steeds meer inspiratie." Nu Sarah hersteld is heeft ze dat niet meer en kan ze gewoon op Instagram kijken.
#Fitgirl
Daar staan meiden als Joy Bouwmeester (23). "De term fitgirl vind ik niet vervelend. Ik sta veel in de gym dus ja, ik ben fitgirl en dat vind ik oké." Joy kreeg vooral opmerkingen toen ze net begon met fitter worden: "Mensen slingerden naar mijn hoofd dat ik doorsloeg. Ik werd uitgemaakt voor manwijf en jongetje."
Joy ging op haar voeding letten nadat er coeliakie bij haar werd geconstateerd. Daarbij krijg je ontstekingen, die uiteindelijk je darmen kunnen aantasten. "Ik moet heel goed op mijn eten letten, anders ga ik kapot. Maar ik eet gewoon nog suiker, zuivel en vlees. Alleen geen gluten."
Iedereen wil leuk gevonden worden en voor mij is dit de manier om daar invloed op uit te oefenen.
Maar is fit zijn niet ook gelinkt aan je gevoel van eigenwaarde? "Tuurlijk wel", zegt Joy. "Iedereen wil leuk gevonden worden en voor mij is dit de manier om daar invloed op uit te oefenen. In het begin werden er wel vraagtekens bij gezet, maar ik wil iedereen op het hart drukken echt gezond bezig te zijn."
Precies weten wat je niet wil
Ook Teni Stepanosian (26) probeert dat in haar blogs zoveel mogelijk uit te dragen. Teni wilde zelf graag afvallen en vond zichzelf veel te zwaar. Om die reden ging ze ook een diëtistenopleiding volgen. "Ik wilde weten hoe ik kon afvallen. Doordat ik bij mijn opleiding veel over voedsel leerde wist ik ook precies wat ik niet wilde."
Teni beschrijft het als een lijst met dingen die ze mocht eten. "Bij elk onderwerp dat we behandelden werd de lijst steeds kleiner. Ik zag alleen maar het slechte van een product. Bijvoorbeeld kaas, daar zitten heel veel goede stoffen in, maar ik zag alleen maar de slechte."
Ik twijfelde soms over een tomaat: ik dacht 'misschien is die wel genetisch gemodificeerd en niet goed voor me'.
Op het einde bleef er maar heel weinig over wat Teni mocht eten van zichzelf. En zelfs dan twijfelde ze nog. "Bijvoorbeeld over een tomaat. Ik dacht: 'misschien is die wel genetisch gemodificeerd en niet goed voor me'. Dus ging die ook op de lijst van verboden dingen."
Teni is nu nog wel met eten bezig, 'maar laat zich er niet meer door beperken'. "Ik wil niet over een paar jaar terugkijken op mijn leven en als enige herinnering hebben dat ik in die tijd alleen maar met eten bezig was."