Waarom aan de xtc op een festival als je ook aan de 4-FA kunt? Veel minder heftig, en ernstige bijwerkingen zijn niet bekend. 4-FA en xtc zijn vergelijkbaar qua effect, maar volgens gebruikers is 4-FA minder intens en houden ze meer controle. Ook was er nog weinig bekend over schadelijke effecten.
Tot vandaag.
Het Trimbos Instituut waarschuwt dat de designer drug gevaarlijker kan zijn dan we dachten. Dit voorjaar meldde het instituut dat je er misselijk van kan worden en een hoge hartslag en hoofdpijn van kan krijgen.
Inmiddels zijn er meldingen gekomen van een hersenbloeding en hartproblemen na het gebruik van 4-FA. Ook zijn er mogelijk doden door gevallen, maar dat kan het instituut niet bevestigen. Het is onduidelijk of dat in combinatie met andere middelen is gebeurd.
De vraag die nu leeft: moet de drug dan maar verboden worden? En waar komen de problemen vandaan? We belden daarover met drugsonderzoeker Daan van der Gouw van Trimbos Instituut en Ronald van Litsenburg van Event Medical Service.
Bij de laatste zien ze ook een stijging van het aantal meldingen van gezondheidsklachten. Bij EHBO-organisaties en andere medische diensten kwamen vorig jaar 160 meldingen binnen over 4-FA. In de eerste zeven maanden van dit jaar waren het er 132.
Het aantal incidenten moet je wel in perspectief zien, vindt Trimbos-drugsonderzoeker Van der Gouwe. De populariteit van de drug is sterk toegenomen het afgelopen jaar. Het is dus niet gek dat het aantal incidenten ook toeneemt, zegt de onderzoeker.
Het is wél opmerkelijk dat de incidenten ernstiger worden.
De problemen doen zich vooral voor bij hogere doseringen. "Mensen pakken te veel bij of nemen de eerste keer meer dan een normale, gemiddelde dosering", vertelt Van der Gouw. Mensen gebruiken gemiddeld 75 tot 150 milligram, blijkt uit gegevens van gebruikers.
En wat ook speelt: het duurt bij sommige mensen soms een paar uur voordat de effecten optreden. "Veel gebruikers zijn op feesten vaak ongeduldig", zegt Van der Gouw. "Ze zijn geneigd om dan bij te nemen. Het komt ook voor dat ze niets merken en na twee uur ineens enorm beginnen te zweten, braken of misselijk worden."
Dit middel is geen xtc-light, want het heeft wel degelijk risico's.
Het Trimbos Instituut noemde gebruikers van 4-FA een paar maanden geleden al proefkonijnen. "Nu zie je dat er hersenbloedingen en andere ellende kan optreden", zegt Van der Gouw. "Dat maakt dat de stoffen in 4-FA niet minder schadelijk zijn dan bijvoorbeeld xtc, cocaïne of speed. Dit middel is geen xtc-light, zoals het soms wordt genoemd, want het heeft wel degelijk risico's."
Dan maar een verbod?
In oktober komt het Coördinatiepunt Assessment en Monitoring nieuwe drugs bij elkaar. Zij maken dan een nieuwe risicoschatting van 4-FA en geven advies aan de minister: moet de drugs op een lijst komen met illegale drugs?
Als het op de lijst van verboden middelen komt, dan zou dat volgens Van Litsenburg een signaal afgeven. "Er zijn bepaalde mensen die zich niet verder informeren en de drugs zonder kennis slikken. Als-ie op een verboden lijst staat, is de boodschap ineens heel helder: dit is niet goed."
'Verbod werkt niet altijd'
Dat denkt Van der Gouw ook, maar het is volgens hem niet per se positief als 4-FA wordt verboden. Want, zo waarschuwt hij, het gebruik is dan niet ineens voorbij. "Het is vooral een maatregel voor de overheid om handel aan te pakken. Maar mensen die drugs gebruiken, blijven dat toch wel doen. Xtc staat ook op de lijst en is nog nooit zo populair geweest."
Een bijeffect van een verbod zou kunnen zijn dat mensen die 4-FA links laten liggen, overstappen op middelen waar de drugsonderzoekers minder van weten.
"Met alle ellende van dien", zegt Van der Gouw. "Je hebt ook 3-FA, 2-FA en nog honderden designer drugs die een euforische werking hebben. Soms is het nadelig als een stof verboden wordt, omdat we dan minder goed kunnen monitoren wat de risico's en effecten zijn. Bij nieuwe middelen is het maar de vraag hoe het gaat uitpakken. Een verbod klinkt leuk, maar je moet genuanceerd praten over wat je ermee bereikt."