In de voormalige gevangenis op het Wolvenplein in Utrecht opende vrijdag de expositie Hacking Habitat. Met de tentoonstelling wil curator Ine Gevers aantonen dat technologische ontwikkelingen ervoor zorgen dat we de controle op ons leven kwijtraken. En die moeten we terugkrijgen, vindt ze. Hoe zit dat?
Gevers vergelijkt de gevangenis met onze smartphone. Net zoals gevangenen continu in de gaten worden gehouden, weet onze telefoon op elk moment van de dag waar we mee bezig zijn. Een voorbeeld: zodra je in je Google-zoekbalk intypt dat je op zoek bent naar een nieuwe camera, krijg je direct advertenties van Mediamarkt in je Facebook-tijdlijn.
Google en Facebook hebben de regie in handen.
So what? Als ik een camera wil kopen is het toch best handig om te weten waar ik die kan kopen? Volgens Jeroen van den Hoven, hoogleraar Ethiek en Techniek, zit daar het probleem. "Het internet zou een walhalla zijn voor de democratie waar iedereen zijn zegje kan doen, maar uiteindelijk zijn het grote bedrijven als Google en Facebook die de regie in handen hebben", zegt Van den Hoven.
"Op basis van je zoekgegevens beslissen zij wat je te zien krijgt. Kijk je bijvoorbeeld alleen maar op rechtse mediasites? Dan zal Google ervoor zorgen dat je alleen maar suggesties krijgt die daarop lijken."
NOS op 3De binnenplaats van de oude gevangenis 
NOS op 3Big Brother is watching you 
NOS op 3Een basketbalveldje op de binnenplaats 
NOS op 3Een van de kunstprojecten 
NOS op 3De kelder van de oude gevangenis
Big Brother krijgt er volgens Gevers een 'Little Sister' bij. De bewakingscamera's waar George Orwell in 1984 over schreef waren nog zichtbaar, maar tegenwoordig hebben we niet eens meer door dat we continu in de gaten worden gehouden, zegt de curator.
"De Little Sister zit verstopt en kijkt stiekem mee met ons leven." De nieuwe functie van Facebook om 'Wow' en 'Haha' te zeggen is daar een voorbeeld van. Je geeft onbewust informatie af als je op die knopjes drukt, zegt Gevers.
Sanne Lubbers wil met De onmenselijke mal (zie foto) aantonen dat mensen zich continu in allerlei bochten moet wringen om mee te komen in de technologische ontwikkelingen. "Ik heb het gevoel dat ik altijd bereikbaar moet zijn en de techniek heeft ervoor gezorgd dat alles nog een tandje sneller gaat en dat gevoel versterkt."
Van den Hoven staat positief tegenover de expositie. "De vragen die Hacking Habitat oproept zijn legitiem en niet uit de duim gezogen." Maar volgens Van den Hoven draait het debat over technologische ontwikkelingen niet alleen om de macht van Google, maar ook over de vraag wie verantwoordelijk moet worden gehouden.
"Wie is er verantwoordelijk wanneer drones fouten maken bij oorlogen of als een zelfrijdende auto een ongeluk veroorzaakt?"