Onder de 18 maar toch alcohol drinken? Daarvoor kun je naar een zuipkeet, waar niemand zeurt over je leeftijd. Eerst controleerde de Voedsel- en Warenautoriteit die keten nog, maar sinds vorig jaar moeten de gemeenten dat doen. En daar gaat het fout, zeggen het Trimbos Instituut en Stichting STAP tegen BNR Nieuwsradio.
"De gemeenten hebben hun handen vol aan heel veel andere taken. Er is dus geen controle en zicht meer op wat er in zo'n zuipkeet gebeurt", zegt Joost Mulder van het Trimbos Instituut. Kortom, de jongeren in de zuipketen kunnen meer dan ooit hun eigen gang gaan.
In een keet ben je direct herkenbaar als controleur.
"In Nederland gaat het om vele honderden van deze locaties, en gemeentelijk en landelijk is er geen goed beeld van de totale problematiek", zegt Wim van Dalen van Stichting STAP tegen BNR. En als de gemeenten al een beleid hebben, lopen ze tegen allerlei problemen aan.
"Het is best wel lastig om te weten waar die keten of hokken staan", legt Mulder uit. De keten zijn niet geregistreerd en staan op privéterrein. Je moet dus van buitenaf oordelen of het een keet is, waar 'ie staat, hoe groot 'ie is, of er jongeren komen en of er drank wordt verstrekt. Als je al een vermoeden hebt, dan moet je dat ook nog zien aan te tonen."
En onopvallend een keet binnenkomen om te checken kan je vergeten. "In een keet ben je direct herkenbaar als controleur." Als een controleur al beet heeft en een keet sluit, popt er volgens Mulder weer ergens anders een nieuwe op, zodat alles weer van voor af aan begint.
Onwil
Een hoop praktische problemen dus, maar de gemeenten lijken ook een oogje dicht te knijpen. "Politiek is het gevoelig", zegt Van Dalen, "want je krijgt de mensen tegen je." Mulder: "Het is een soort traditie geworden binnen gemeenten, net als carnaval in het zuiden van Nederland. Ouders hebben vaak zelf ook in zuipketen gezeten, dus zij voelen er weinig voor dat hun kinderen dat wordt afgepakt."
Koninklijke Horeca Nederland herkent dat beeld. "Gemeenten hebben een grote rol in de handhaving gekregen en dat laten ze liggen, ze sluiten de ogen", zegt een woordvoerster. "Als je ziet dat er, vaak illegale, keten ontstaan, dan moet je ingrijpen. Het is een combinatie van onwil en onkunde."
Jongeren op het platteland hebben ook vaak minder te doen dan jongeren in de stad, dus hun keet afpakken wordt niet gezien als heel erg sociaal.
"Luchtfietserij", zegt de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. "Het verhaal wordt niet ondersteund door gegevens of cijfers. Er is geen onderzoek of rapport."
De vereniging geeft wel toe dat de zuipketen geen topprioriteit zijn. "Gemeenten hebben op dit moment prioriteit om de 18+-grens te bewaken. Daar ligt de focus. Dat betekent niet dat zuipketen niet op de agenda staan, maar op dit moment is het geen issue omdat niet bekend is hoe groot het probleem is", zegt een woordvoerder.
De gemeenten bepalen zelf dat beleid. "Het antwoord op de vraag of ze dit belangrijk vinden, en of ze er iets mee doen, verschilt per gemeente."
De oplossing?
Dat is een lastige. "Dit is in ieder geval niet een probleem dat je met handhaving alleen oplost", zegt Mulder. "Gemeenten moeten met jongeren en ouders in gesprek gaan om te kijken hoe een keet veiliger en gezonder kan worden gemaakt. En natuurlijk alternatieven bieden aan een nieuwe generatie."