"Ik kocht drie jaar geleden een Glenfarclas uit 1954 voor 800 euro. Die is nu ruim 2000 euro waard. Maar dat ga ik er niet voor krijgen: ik heb 'm vorig jaar opgedronken", vertelt whisky-liefhebber Thomas Fyhr. "Spijt? Zeker niet. Whisky moet je drinken."
Ze bestaan nog, de echte liefhebbers, die kopen om te consumeren. "Maar er blijven steeds meer flessen dicht", zegt whisky-importeur en verzamelaar Jan Beek van groothandel Van Wees. "Die worden gekocht door beleggers die hopen dat de fles meer waard wordt. Dat is vaak ook echt zo: enorme prijsstijgingen zijn aan de orde van de dag."
Het is gekte, wat de gek ervoor geeft.
Enorme hype
Een enorme hype, noemt hij het: "Het moet steeds bijzonderder, mensen geven veel geld uit voor een fles. Het is gekte, wat de gek ervoor geeft. Whisky is meer waard dan goud of diamanten."
"Ik heb nog nooit gezien dat de markt zo krap is.", zegt Patrick van Zuid van Zuidam Distillers. Volgens hem komt dat doordat er steeds meer wordt belegd in whisky. "Maar vergis je niet: de totale export van whisky uit Schotland is gedaald. Er is vooral vraag naar een bijzonder en exclusief product, met een goed verhaal."
Bij Groothandel Van Wees, waar ze 1600 whisky's verkopen in allerlei prijsklassen, zien ze dezelfde beweging, zegt importeur Beek. "Ik heb hier bijvoorbeeld een fles uit 1936, echt een oude. Als je de prijs ziet... 12.279 euro. Zo'n fles wordt absoluut alleen maar door beleggers gekocht: er is niemand die dit openmaakt. Deze whisky zal niet snel gedronken worden. Jammer."
Vooral flessen van verdwenen whiskyhuizen, heel oude whisky en de eerste flessen van een nieuw whiskyhuis zijn een goede investering zeggen whisky-beleggers. Dat merkt de kersverse whiskymaker Lisanne Benus van Kalkwijck Distillers ook. "Een dezer dagen lanceren wij onze eerste whisky, Eastmoore Whisky, en die is al uitverkocht."
Voordat hun flessen überhaupt in de winkel lagen dus. "Hij zat nog niet eens in de fles. Dat geeft wel aan dat er veel vraag is naar exclusieve whisky en vooral naar een eerste botteling van een nieuw huis."
We gingen langs bij Lisanne in de destilleerderij:
De 25-jarige, misschien wel jongste vrouwelijke whiskymaker ter wereld, produceert een kleine eerste oplage, zo'n 200 flessen, voor ongeveer 50 euro per stuk. "Dat zijn dus nu al collector's items", vertelt Benus. Aangezien het om een klein aantal flessen gaat en om een 'eerste botteling', is de kans aanwezig dat ze over een paar jaar het veelvoudige waard zijn.
"Het lijkt me leuk om aan het eind van mijn carrière een van mijn eerste flessen tegen te komen op een veiling", zegt ze. "Ik hoop dat een paar flessen belanden bij beleggers en verzamelaars. Maar ik hoop dat de meeste flessen gewoon gedronken worden. Ik wil dat mensen genieten van mijn whisky. Dat is mijn doel als maker."
Whiskybubbel
Whisky is niet de enige drank die als belegging wordt gezien: flessen exclusieve cognac en jenever zijn ook populaire beleggingsobjecten. Maar volgens importeur Beek gebeurt het speculeren op whisky het meest. "Die trend is al een jaar of vijf bezig, maar nu gaat het echt kanonhard. Ik verbaas me over de prijzen, de stijgingen zijn waanzinnig."
Een whiskybubbel? "Ja, deels", denkt de importeur. De 'gewonere' whisky's, waar nu ook heel druk in gehandeld wordt, die zullen op een gegeven moment weer in prijs gaan dalen. Die zijn gewoon niet schaars genoeg. Zo kwam er laatst een Highland Park uit, de vierde uit de serie. Die stond twee dagen later voor vier keer de prijs op een veiling. Zo gek is de wereld nu, maar ik kan me niet voorstellen dat dat doorzet."
Volgens Beek zijn de exclusievere flessen waardevast en een veilige investering. "De duurste fles die wij hier hebben moet rond de 50.000 euro opbrengen. Die is in de jaren 70 gekocht voor iets meer dan 1000 euro", lacht hij.
Hobby
Toch is beleggen in whisky niet alleen weggelegd voor de allerrijksten, zegt hij. "Ik kom veel mensen tegen die echt sparen voor een belegging in dure whisky. Ik kom op whiskyfestivals waar iedere leeftijd en elk beroep rondloopt en koopt."
"Die flessen van 12.000 euro, die zijn inderdaad voor de happy few. Maar ook gewone whisky is een levendige handel", zegt Beek. "Ik ken jongens die van elke whisky twee flessen kopen. 1 om op te drinken en 1 om te verkopen. Zo bekostigen ze hun hobby."