De vraag was niet óf er een aardbeving in Nepal zou plaatsvinden, maar wanneer. Voor experts kwam de zware aardbeving dan ook niet als een verrassing.
Sterker nog, een week voor de beving kwamen vijftig wetenschappers bij elkaar in de Nepalese hoofdstad Kathmandu om te praten over de gevolgen van een aardbeving - zonder te weten dat hun conclusies snel werkelijkheid zouden worden.
Spanning
Bij de breuklijn tussen de Euraziatische en de Indische aardplaten, in de buurt van Nepal, was het al enige tijd rustig. Een goed teken zou je denken, maar het tegendeel is waar. "Ondergronds bouwde de spanning zich langzaam op", legt geofysicus Rob Govers uit. "De platen drukten tegen elkaar aan, tot er één losschoot. Een aardbeving was het gevolg."
Ook een paar andere grote steden liggen in de buurt van breuklijnen waar de spanning zich flink ophoopt. "Deze steden liggen bij een breuklijn waar een aardbeving alweer even geleden is. Die zijn dus aan de beurt", aldus Govers.
Met meetapparatuur kunnen experts veel voorspellen, maar niet wanneer er precies een aardbeving is. Govers: "Dat kan bij wijze van spreken volgende maand zijn, maar ook pas over een paar decennia. We kunnen dat simpelweg niet zeggen."
Ze doen metingen aan de buitenkant van de aardbol, maar "het is ingewikkeld om erachter te komen wat er in de aardbol gebeurt", zegt Govers. "Een aardbeving is daarom heel lastig te voorspellen."
Istanbul
Een van de steden waar het al een tijd rustig is, is Istanbul. Amerikaanse en Turkse onderzoekers waarschuwden in 2014 al voor een aardbeving van 7,0 of meer op de schaal van Richter in het gebied rond de stad. Istanbul ligt bij de Noord-Anatolische Breuk, een gebied waar in het verleden vaak grote aardbevingen zijn geweest.
Govers laat zien hoe het precies zit:
Het enige wat steden in aardbevingsgebied kunnen doen, is zich erop voorbereiden, bijvoorbeeld door het bouwen van stevige huizen. "Kijk maar naar de aardbeving in Japan in 2011", zegt Govers. "Gebouwen raakten toen nauwelijks beschadigd, omdat Japan hele strenge bouwvoorschriften heeft - om een aardbeving te kunnen doorstaan."
De tsunami die op de aardbeving volgde, veroorzaakte de grootste schade. "Daar was het land niet op voorbereid."
Op plekken als Californië, Mexico-Stad en Japan wordt gebruik gemaakt van een aardbevingswaarschuwingssysteem. Als er een aardbeving is, krijgen inwoners direct een signaal.
"En dat systeem werkt goed. Inwoners hebben dan een paar seconden de tijd om zichzelf in veiligheid te brengen, bijvoorbeeld door onder een deurpost te gaan staan", zegt Govers. "Die seconden kunnen essentieel zijn."