"Een gevaarlijk plan." Dat zegt Daphne van der Kroft van Bits of Freedom over het plan om de bevoegdheden van de AIVD te verruimen. "Het gaat verder dan wat de NSA doet in Amerika." De Kamer debatteert er vanmiddag over.
De meerderheid van de Kamer is voor: meer armslag voor de AIVD betekent meer mogelijkheden om terrorisme aan te pakken. Wat zijn de gevolgen als de Kamer dit doorzet? Die hebben te maken met privacy, burgerrechten én de economie.
Privacy
"Onze overheid mag straks alle Nederlanders afluisteren en dat mag zelfs de NSA in eigen land niet, burgers afluisteren. Het betekent een verregaande inbreuk op onze privacy, zonder dat duidelijk wordt gemaakt waarom dat noodzakelijk is", zegt Van der Kroft.
De meeste fracties vinden dat de inlichtingendiensten makkelijker internet moeten kunnen aftappen, om terrorisme harder aan te kunnen pakken. Nu kunnen de diensten ook gericht afluisteren, maar alleen met toestemming van hogerhand. Bits of Freedom is bang dat die waarborg straks verdwijnt.
Burgerrechten
Ook internetjurist Bart Schermer vraagt zich af hoe het zit met de aantasting van burgerrechten. "Ik kan me voorstellen dat afluisteren via de kabel soms nodig is, want bijna al het internet gaat daar doorheen. Maar gezien de impact die het kan hebben, moet daar een sterke waarborging tegenover staan."
Schermer vraagt zich af wat de toegevoegde waarde van de verruimde bevoegdheid is. Zeker omdat de AIVD niets loslaat over het effect, of er dingen mee voorkomen worden. "Is het echt effectief in het voorkomen van terrorisme? Er zijn zat rapporten waaruit blijkt dat deze surveillance niet werkt. Human intelligence is veel effectiever, dus het zomaar binnen slurpen van internet zou niet helpen."
Dat zit Bits of Freedom ook dwars: dat Kamerleden nu al hun steun uitspreken, terwijl de precieze uitwerking van zo'n maatregel nog niet bekend is.
Het ongericht aftappen van communicatie; dat is een eufemisme voor een sleepnet uitwerpen en alles binnenhalen.
De wetenschap lijkt het erover eens te zijn dat dit niet effectief is, zegt Schermer. "Zeker niet gezien de privacy. Het ongericht aftappen van communicatie; dat is een eufemisme voor een sleepnet uitwerpen en alles binnenhalen."
In hoeverre verschilt het dan met gericht aftappen? "Gericht tappen is heel logisch omdat ze daarbij groepen in de gaten houden, wat nu al gebeurt. Ongericht aftappen is alle communicatie, en dat wordt nu mogelijk. Dat is zorgwekkend als niet duidelijk is hoeveel de AIVD binnenhaalt."
Economie
En er zit misschien ook een economische keerzijde aan. In Amsterdam komen allemaal trans-Atlantische kabels samen waar bedrijven als Microsoft, Twitter en KPN gebruik van maken om hun connecties te leggen. Amsterdam is het grootste dataknooppunt ter wereld.
Maar blijft dat het ook als de AIVD in die kabels mag neuzen? Michiel Steltman, de directeur van DINL, de koepelorganisatie die over die kabels gaat, vreest van niet. Hij is bang dat deze bedrijven door de nieuwe mogelijkheden van de AIVD zullen weglopen.
Kwestie van vertrouwen
Volgens Steltman is het een kwestie van vertrouwen. "De AIVD is niet duidelijk wat ze met alle data gaan doen. Dat veroorzaakt schade aan het vertrouwen dat bedrijven hebben in Nederland, waardoor klanten zullen kiezen voor andere datacentra in de wereld."
"Die dreiging hangt levensgroot boven dit wetsvoorstel", zegt Steltman. "De overheid is schimmig in het beleid. In Amerika zag je precies dit gebeuren na de bekendmakingen over de NSA. Grote bedrijven kiezen daar massaal voor het buitenland, omdat ze het beleid van de NSA niet vertrouwen."
Bedrijven zullen weglopen. In Amerika gebeurde dat ook na de bekendmakingen over de NSA.