Vandaag stonden er een paar duizend studenten en scholieren op het Malieveld om te demonstreren tegen het leenstelsel, weer. In het nieuwe systeem dat volgend collegejaar moet ingaan, moeten studenten meer gaan lenen: voor niks gaat de zon op. Nou is de studiefinanciering door de jaren heen wel vaker veranderd. Dus hoe deden 'ze' dat vroeger? Oud-studenten doen een boekje open.
De jaren '70: dikke Citroën
"De anarchistische tijd uit de jaren 60 was net voorbij, er begon weer wat structuur te komen in het onderwijs. In 4 jaar tijd 7000 gulden geleend, want ouders betaalden wel iets, maar niet genoeg. Had in het eerst half jaar van mijn studie een paar lucratieve schnabbels, zodat ik na 6 maanden in een ‘dikke’ Citroën GS naar school kon rijden. Geweldige tijd gehad, ook omdat ik geluidsman was van een band. Studieschuld afgelost in zeer korte tijd, want geld was toen het probleem niet meer. De studie vooral gebruikt als vehikel om uit te komen waar ik wilde."
"Ik begon in 1976. Had een kamer bij een gescheiden moeder met twee kinderen, die haar geld verdiende met nachtdiensten in de verpleging. Een week per 14 dagen zorgde ik dat ik 's nachts thuis was. In ruil daarvoor hoefde ik geen kamerhuur te betalen. Verder in de horeca geld verdiend voor de vakanties en de rest betaalden mijn ouders, die nog meer studerende kinderen hadden."
Jaren '80: wel of geen kaas
"Ging studeren in 1984. Gelukkig had ik een goedkope kamer, maar bij het boodschappen doen was het wel altijd dubben: wel of geen stuk kaas in het mandje. Om rond te komen hoefde ik geen baantje te nemen."
Altijd dubben: wel of geen kaas in het mandje
"Ik heb gestudeerd van 1984 tot 1990. Heb dus invoering basisbeurs meegemaakt. De beurs was 600 gulden als ik het me goed herinner. Ik kreeg een toelage van mijn ouders van 300 gulden, en ze betaalden ook collegegeld en zorgverzekering. Van die 900 gulden (€420!) moest ik verder alles doen. Dat was geen vetpot, maar ik kon ervan rondkomen. Was ook niet heel wild, ging weinig uit en studeerde hard. Later kwam ik via via in horecabaantjes terecht en dat gaf meer lucht (fooien!).
Ik studeerde af in 1990, vlak voor de ov-jaarkaart werd ingevoerd. Reizen deed ik vooral liftend, dat ging toen heel makkelijk. Ook met een tas vol vuile was werd je meestal snel meegenomen."
"Begonnen in 1988. Ik had een basisbeurs van 600 gulden en een pensioentje van 200 gulden vanwege mijn overleden vader. Dit heb ik aangevuld met gemiddeld 200 à 300 gulden door bij te klussen als fietsenmaker of andere baantjes. Leverde een in mijn ogen riant budget op, ik kon er prima van eten en uitgaan en heb nooit het gevoel gehad dat ik te weinig geld had… In de eerste jaren hield ik er zelfs nog een automobiel op na."
Jaren '90: niet zeuren maar werken
"Gestudeerd van 1991 tot 1995: Het bedrag dat je krijgt als student is natuurlijk sowieso peanuts, daar kun je amper je kamer van betalen. Om een beetje normaal rond te kunnen komen, moest je er wel bij werken. Dat kon in mijn geval ook makkelijk, want ik had maar zo’n 12 uur per week college. Al mijn huisgenoten en vriendinnen werkten ook en sommigen leenden ook wel bij. Dat hoefde ik niet te doen, omdat ik de mazzel had dat mijn ouders mijn kamer en collegegeld betaalden."
"Ik heb vanaf 1992 gestudeerd. Niet geleend, geen aanvullende beurs. Elk weekeinde gewerkt in een hotel/restaurant en heel zuinig aangedaan. Op zondagavond kreeg ik soms een tasje met koffie/wijn/kaas o.i.d van mijn ouders. Ze betaalden ook het collegegeld. Verder werd ik niet financieel ondersteund. Ik deed niet veel extra’s buiten mijn studie omdat ik gewoon het geld niet had. En ik was veel te bang voor schulden om te lenen."
Ik was veel te bang voor schulden om te lenen
"Ik begon in 1993. Mijn verhaal is een nachtmerrie voor mijn kinderen. Want ik had twee baantjes: ik stond op donderdag en zaterdag in Invito schoenen te verkopen en op zondag werkte ik in de bioscoop. Tussendoor had ik nog tijd voor extra klusjes, zoals ingezonden brieven sturen aan tijdschriften. 's Zomers maakte ik kantoren schoon. En ik hoorde toch nog bij de tien stuudjes die het eerst hun propedeuse binnen hadden. En 3,75 jaar later m'n diploma in de bus. Dus. Niet zeuren maar werken, zeg ik over 10 jaar tegen die twee van mij. Ik kon het ook."
"Ik begon in 1995. Geen rijke ouders, dus maximaal lenen én veel bijbaantjes. Achter de vuilniswagen, vakken vullen in de Nettorama, stukjes schrijven voor lokale krantjes, barbiedozen in vrachtwagens laden. Studieschuld nog steeds niet helemaal afbetaald."
Mijn verhaal is een nachtmerrie voor mijn kinderen
"Student van 1996 tot 2000. Toen ik op kamers ging, raakte ik vooral in paniek door de verhalen van anderen. Ik kreeg de uitwonende beurs, maar de basisvariant. Kon ik net mijn huur van betalen. Dus ik zou ‘arm’ worden… Eerste maanden ging ik dus zeer voorzichtig te werk. Kocht van die kleine blikjes groenten. Twee aardappels per dag. En sla. Want ik had ook besloten vegetarisch te gaan eten. Dat was beter voor de dieren en goedkoper. Moet erbij zeggen dat mijn ouders altijd hebben bijgedragen, studiekosten ook betaalden. Maar ik werkte altijd, zocht ‘slimme’ baantjes, zwart, waar ik toen 17.50 gulden per uur verdiende. Dat was best veel. Dus al snel ging ik als student gewoon op wintersport én zomervakantie. En die blikjes heb ik nooit meer gekocht.
Grote schulden heb ik nooit begrepen. Want bij veel studies kun je gewoon bijwerken denk ik. De mensen die in mijn jaar grote studieschulden hadden, hadden die omdat ze een auto wilden rijden of omdat ze niet in een studentenhuis wilden wonen."
Ik had ook besloten vegetarisch te gaan eten. Dat was beter voor de dieren en goedkoper.
Na 2000: als kluizenaar door het leven
"Begonnen in 2006, maar studeerde in 2012 nog, dus kreeg te maken met de langstudeerboete. Die had een flinke impact: ik moest binnen aanzienlijke tijd 3100 euro vrijmaken. Om dit als student naast je vaste lasten te kunnen opsparen, moest je bijna als een kluizenaar door het leven."
"Begonnen in 2009: De eerste twee jaar ben ik thuis blijven wonen. Daarna op kamers. Ik had wel de nieuwste iPhone, MacBook en ging veel uit. Om het allemaal te betalen, werkte ik 20 uur per week. Lenen heb ik alleen gedaan voor de studiereisjes en vakanties. Aan het afbetalen begin ik volgend jaar."
En nu? Dit is de situatie als volgend collegejaar het leenstelsel ingaat. Minder lenen? Dan zal je dus ergens moeten bezuinigen:
Verslaggever Yannick was vandaag op het Malieveld om studenten en aankomende studenten te vragen naar hun verhaal. "Het zijn vooral aankomende studenten. Dus scholieren en mbo-studenten die verder willen naar het hoger onderwijs. Dat is niet gek, want juist zij krijgen met het nieuwe systeem te maken."
Ook minister Bussemaker kwam naar het Malieveld. Ze zei dat de studenten zich niet gek moeten laten maken door "spookverhalen". "Het hoger onderwijs blijft toegankelijk voor iedereen. Het wordt niet onbereikbaar voor arme studenten." Ze benadrukt dat de aanvullende beurs omhoog gaat en de afbetaling van de schuld omlaag gaat. "Je hoeft minder per maand af te betalen", aldus Bussemaker.
