Informateurs zien vertrouwen groeien • Van der Burg over ophef: hou van plagen in debat

Informateurs voorzichtig positief over onderlinge relatie vier partijen

Na een week waarin opnieuw irritatie tussen de vier formerende partijen duidelijk naar buiten kwam, zijn de informateurs nog te spreken over de chemie tussen PVV, VVD, NSC en BBB. Informateur Dijkgraaf zegt dat de partijen, in vergelijking met vier weken geleden, elkaar op onderwerpen meer vinden. Hij denkt dat in een "beginnende club" het vertrouwen moet groeien.

Hij vindt het niet heel raar dat onderhandelaars in de openbaarheid met elkaar stevig van mening verschillen. "Nu is dat via Twitter en tv. Vroeger was dat via de krant", aldus Dijkgraaf.

Van der Burg over zijn Wilders-opmerking: 'Mijn manier van opereren, ik plaag terug'

In een interview voor radioprogramma Met het Oog op Morgen en NPO Politiek en Nieuws blikt demissionair VVD-staatssecretaris Van der Burg (Asielzaken) terug op zijn werk. Hij reageert ook op de ophef die deze week ontstond naar aanleiding van zijn opmerking in een Kamerdebat dat het een "uitstekende keuze" is dat er geen kabinet-Wilders I komt. Wilders was daar vervolgens boos op, zo liet hij via X weten.

Van der Burg neemt zijn woorden niet terug en zegt "niet te weten" of hij dit beter niet had moeten zeggen. Hij houdt er naar eigen zeggen van om "kleur te geven" aan een debat. De VVD-staatssecretaris heeft een bepaalde stijl - "mijn manier van opereren" - waarbij hij graag geprikkeld wordt door Kamerleden. In een debat wordt ook geplaagd. "Zij plagen mij, ik plaag terug."

In debatten krijgt Van der Burg heel wat over zich heen, vindt hij. "Als ik kijk wat er allemaal in een debat tegen mij wordt gezegd, dan doe ik geen 10 procent qua plagen terug."

Jetten (D66): als het misloopt moeten Timmermans en Yesilgöz eerst koffiedrinken

D66 wil zich nog niet uitspreken over een mogelijke rol in de formatie, zoals Timmermans gisteravond bij Nieuwsuur deed. Hij hoopt vooral dat de vier partijen er snel uitkomen. "Als het helemaal misloopt, zullen we op dat moment moeten kijken hoe het verder gaat", aldus D66-leider Jetten.

Hij denkt dat dan eerst de verhoudingen tussen GroenLinks-PvdA en VVD verbeterd moet worden en daarom adviseert hij Timmermans en Yesilgöz eerst een kopje koffie met elkaar te gaan drinken. "Die hebben lelijke dingen over elkaar gezegd en als die lucht niet is geklaard, heeft het geen zin om over alternatieve combinaties te praten."

VVD-leider Yesilgöz herhaalt: deze partijen moeten verantwoordelijkheid pakken

Vandaag is alleen VVD-leider Yesilgöz bij de informateurs geweest. Gisteravond zei GroenLinks-PvdA-leider Timmermans dat hij wel met de VVD wil praten over een nieuw kabinet, nu de huidige onderhandelingen zo stroef lopen. Maar de VVD wil door blijven praten met de huidige partijen, PVV, NSC en BBB. "Met elkaar moeten we zorgen voor een degelijk centrumrechts beleid, zodat het land vooruitgaat. Zo zit ik aan tafel", zei ze na afloop van het gesprek.

Ze benadrukt opnieuw dat de vier partijen "die verantwoordelijkheid moeten pakken".

Nieuwsuur: Timmermans zet deur op een kier, maar nu geen kans

Timmermans wil toch rol in formatie

De leider van GroenLinks-PvdA Timmermans laat in Nieuwsuur van zich horen. Zijn partij is bereid om te onderhandelen over een nieuw kabinet. Eerder heeft hij juist gezegd dat er voor GL-PvdA nog lang geen rol is in de formatie en dat de vier rechtse partijen moeten proberen eruit te komen. Maar dat idee begint te kantelen, nu de formatie zo langzaam gaat.

Timmermans wil niet in zee met de PVV, maar mocht de VVD bellen en het over een andere boeg willen gooien dan wil GroenLinks-PvdA om tafel. "Ik zal dan niet meteen de deur dichtgooien", zegt Timmermans.

Informateurs: tweets Wilders geen probleem aan onderhandelingstafel

De informateurs zeggen dat irritatie over de tweet van Wilders geen invloed heeft gehad op de onderhandelingen. De gesprekken met de leiders van PVV, VVD, NSC en BBB zijn voor een "overgroot deel" over de inhoud gegaan. "We hebben er nul last van gehad", aldus informateur Dijkgraaf.

De partijleiders zijn zelf aan het begin van hun gesprek over de onderlinge irritatie begonnen. "De vier fracties hebben het zelf benoemd en we hebben het er kort over gehad", zegt Van Zwol. Er is volgens hem ook uitgesproken "hoe ze er beter mee kunnen omgaan".

De informateur wil daar niet verder op ingaan. "Ze snappen allemaal dat er onderling goed contact moet zijn, ook als er iets gebeurt en er een verschil van mening is."

Omtzigt: ik ben met totaal andere zaken bezig

De onderhandelingen tussen de vier partijen zitten er op voor vandaag. Of het aan tafel ook over de tweet van Wilders is gegaan, wilde NSC-leider Omtzigt na afloop niet zeggen. "Ik ga niet precies vertellen welke gesprekken we binnenskamers voeren."

"Ik ben echt met totaal andere zaken bezig", zei hij ook nog. De NSC-fractievoorzitter noemde migratie, volkshuisvesting en bestaanszekerheid. Volgens hem hebben de vier vandaag een aantal uren "goed overleg" gevoerd. "Het zal niet aan mij liggen, ik doe echt mijn uiterste best."

De andere drie partijleiders stonden na afloop de pers niet woord. Vanmiddag komt PVV-leider Wilders nog langs bij de informateurs voor een apart gesprek. Die afspraak stond al gepland voor de recente ophef rond zijn X-bericht.

Wilders: reacties op tweet zullen me worst zijn

PVV-leider Wilders neemt niks terug van zijn twitterbericht over VVD-staatssecretaris Van der Burg. Voor aanvang van de formatiegesprekken vanmiddag noemde hij de bewindspersoon "iemand die van Nederland een groot asielzoekerscentrum heeft gemaakt".

"Als diegene zegt dat hij het fantastisch vindt dat er geen kabinet-Wilders I komt (...) dan neem ik daar op een harde manier afstand van", aldus Wilders. De PVV-voorman twitterde gisteren dat Van der Burg een "eng mannetje" is. Hij deed dat in reactie op Van der Burg die in een Kamerdebat stelde dat het een "uitstekende keuze" is dat er geen kabinet-Wilders I komt.

"Dat was ongepast van hem om dat zo te zeggen", zei Wilders. "Wat anderen daarvan vinden zal me verder worst zijn."

Kabinet bouwen

VVD-leider Yesilgöz noemde de tweet van Wilders over haar partijgenoot "ongepast". Volgens haar moet je niet "dat soort kwalificaties" over mensen "eruit gooien". Of ze Van der Burg gaat aanspreken op zijn uitspraak over Wilders I wilde Yesilgöz niet zeggen. "Dat is tussen mij en hem."

Volgens de VVD-voorvrouw moeten de vier partijen vooral aan de slag met de formatie. "Waar het om gaat is dat we allemaal leiderschap moeten tonen en dat we aan de slag moeten met een kabinet bouwen."

Van der Plas wordt 'een beetje moe' van het getwitter

"Het is niet mijn wijze van twitteren, maar wat Geert Wilders doet moet Geert Wilders zelf weten." Dat zei BBB-leider Van der Plas over het X-bericht van Wilders over Van der Burg.

Dat Wilders gisteren ook een bericht retweette waarin de PVV wordt opgeroepen "de boel" op te blazen zodat er "nieuwe verkiezingen" komen, noemt ze heel bijzonder. "Daar moeten we dan wel hier binnen over hebben", aldus Van der Plas. "Dat is iets wat je hier hoort te bespreken." Overigens trok Wilders zijn retweet van het bericht later weer in.

Van der Plas wil er verder nog over kwijt dat ze vooral "een beetje moe" wordt van al het getwitter en het gepraat over elkaar.

Omtzigt: uitlating Wilders over Van der Burg ongepast

NSC-leider Omtzigt heeft kritisch gereageerd op een uitspraak van PVV-voorman Wilders over demissionair staatssecretaris Van der Burg. In een Kamerdebat noemde Van der Burg het gisteren een "uitstekende keuze" dat er geen kabinet-Wilders I komt. Wilders kwalificeerde daarop op X de staatssecretaris als "een eng mannetje". Volgens Wilders is het tijd dat Van der Burg "snel opkrast".

Omtzigt wordt op dit moment weer in zijn eentje ontvangen door de informateurs Van Zwol en Dijkgraaf. Op de vraag vóór dat gesprek wat hij van het bericht van Wilders vindt, antwoordde hij met één woord: "Ongepast."

Later vandaag is er ook weer een onderhandelingsronde met vertegenwoordigers van alle vier partijen, PVV, VVD, NSC en BBB.

'Duidelijkheid over slagen formatie pas op laatste dag'

Of deze formatieronde slaagt, weten we pas op de dag van deadline, zegt informateur Dijkgraaf. "Op de laatste dag, denk ik."

Informateurs Dijkgraaf en Zwol hebben volgens hun opdracht van de Tweede Kamer tot uiterlijk 15 mei "om de mogelijkheid te onderzoeken van een programkabinet, op basis van een akkoord op hoofdlijnen tussen de fracties PVV, VVD, NSC en BBB."

Tot die tijd komt er wat de informateurs betreft niets naar buiten over deelakkoorden op bepaalde thema's. De twee wijzen erop dat alles met elkaar samenhangt en dat de financiën "door alles heenlopen".

Migratie

Morgen staan de thema's veiligheid en energie en klimaat op de agenda. En dus niet migratie, waarvan bekend is dat de discussie stroef verloopt. Volgens informateur Van Zwol moeten er nog zaken worden uitgezocht, bijvoorbeeld over "wat voor soort maatregelen je kan treffen".

Daarbij is het volgens hem soms ook goed om dossiers even te laten rusten, omdat partijen tijd nodig hebben om na te denken. "Fractievoorzitters willen in eigen kring terugkoppelen."

'De wil is er nog', zegt Omtzigt

De wil om er met zijn vieren uit te komen is er nog steeds, zei NSC-leider Omtzigt na afloop van de formatiegesprekken van vandaag. "Als het gevoel zou zijn dat de wil er niet was, dan zou er niet dooronderhandeld worden."

Dat PVV-leider Wilders deze week wegliep van tafel toen er over asiel werd gesproken, is volgens Omtzigt geen slecht teken. "Stelt u zich voor dat hier nooit mensen chagrijnig binnen zaten. Dan was er al een regeerakkoord. Clashen is heel normaal en heel gezond."

Vandaag stonden goed bestuur en wonen op de agenda. Omtzigt wil niet inhoudelijk op die gesprekken ingaan. In zijn algemeenheid wil de NSC-voorman wel kwijt dat er "behoorlijk" wordt onderhandeld over de inhoud. "En dat zou ik als positief zien."

Wilders: vandaag niet over asiel gesproken, er moeten dingen worden uitgezocht

De onderhandelingen zijn vandaag voortgezet over andere onderwerpen dan asiel. Dat komt omdat er op dat dossier zaken worden uitgezocht voordat de gesprekken daarover verder kunnen, zei PVV-leider Wilders. "Er moeten nieuwe stukken worden gemaakt, u moet maar aan de informateurs vragen hoe dat precies werkt. En ondertussen moeten we over andere onderwerpen praten, omdat we door willen, dus dat doen we nu."

Op de vraag van journalisten of het wel zin heeft om over andere onderwerpen door te praten als het onderwerp asiel nog boven de markt hangt zei Wilders: "We hebben eigenlijk nog nergens conclusies over getrokken. Ik ben nog steeds ontevreden over asiel en anderen over andere onderwerpen, maar dat moeten ze zelf maar zeggen."

Informateurs: er is toenadering, maar er zijn ook verschillen

Het gaat er "stevig" aan toe in de onderhandelingen tussen PVV, VVD, NSC en BBB. Dat is het beeld dat informateurs Van Zwol en Dijkgraaf vandaag schetsen na afloop van de gesprekken. "We zitten in een fase dat er door de vier partijen stevig wordt gesproken over alle onderwerpen", zei Van Zwol.

Vandaag lagen er drie ingewikkelde onderwerpen op tafel, vertelde Dijkgraaf. "De financiële plaat is lastig. Op asiel en migratie liggen partijen ver uit elkaar. En op landbouw zijn ook verschillen", aldus de informateur. Toch zijn de partijen weer "een stapje verder in de puzzel gekomen".

Van Zwol voegt toe dat de partijen elkaar "op grote delen ook naderen". Maar de moeilijkheid kan volgens hem zitten in dat twee of drie partijen elkaar naderen "en dat een of twee nog aarzelen, of zeggen: dat zie ik nog anders". Of het zo zit bij het thema asiel, wilde de informateur niet zeggen.

De deadline van deze twee informateurs om een verslag in te leveren is 15 mei. Volgens Van Zwol is dat nog steeds "een reëel mikpunt". Morgen spreekt het tweetal weer met de vier partijen. Op de agenda staan wonen en goed bestuur.

Omtzigt: hard onderhandelen hoort erbij

NSC-leider Omtzigt zegt zich niet te herkennen in de term "dwarsligger" als het gaat om asiel. "We hebben hier gewoon een discussie over asielmaatregelen", zei hij zojuist. Op de vraag of NSC 'het probleem' is, antwoordde Omtzigt: "Dat moet u aan de heer Wilders vragen."

De NSC-leider zei dat hij er geen probleem mee had dat er stevig wordt gesproken over asiel. "Het hoort bij onderhandelingen dat er hard wordt onderhandeld", zei Omtzigt. "Dat is volstrekt logisch bij de grote vraagstukken die op tafel liggen."

Wilders: ziet er niet florissant uit op asiel

PVV-leider Wilders is "nog steeds ontevreden" over de onderhandelingen op het gebeid van migratie. "Het ziet er nu niet heel florissant uit op het onderwerp asiel", zei hij na afloop van de gesprekken van vandaag.

Gisteren liep Wilders naar eigen zeggen "boos" weg van de onderhandelingen omdat hij ontevreden is over de maatregelen die op tafel liggen om de asielinstroom in te perken. Vandaag zijn de vier partijen nog niet veel opgeschoten op het onderwerp, zei de PVV-leider.

Desgevraagd voegt hij toe dat hij "niet zozeer" ontevreden is over de opstelling van de VVD. "Maar wel met wat er aan tafel gebeurt." Of hij daarmee doelt op de opstelling van NSC, wilde Wilders niet zeggen.

Overigens zei de leider van de grootste fractie dat hij "nog vol hoop is" dat de vier partijen een akkoord bereiken. "Ik heb het liefste dat we er gewoon uitkomen." Wat daarvoor nodig is qua asiel, wilde hij voor camera niet toelichten. "Dat is iets wat ik aan de onderhandelingstafel vertel."

Omtzigt over migratie: rechterlijke uitspraken negeren is rode lijn

NSC-leider Omtzigt zei zojuist voor de camera's dat de vier partijen in een eerder stadium van de formatie hebben afgesproken om zich te houden aan verdragen, rechterlijke uitspraken en wetten. "We hebben een heldere afspraak gemaakt."

Omtzigt reageerde daarmee op BBB-leider Van der Plas die vanochtend sprak over een "herijking van het vluchtelingenverdrag" in de context van de asieldiscussie. Omtzigt erkende dat je verdragen en wetten wel kan aanpassen. "Maar als u zegt: rechterlijke uitspraken negeren, dat is voor NSC een rode lijn."

De vier partijen spreken op het moment over migratie. Dat is een complex thema, bleek ook gisteravond toen PVV-leider Wilders vroegtijdig de onderhandelingstafel verliet, omdat het "voor geen meter liep".

Over het weglopen van gisteravond zei Omtzigt dat hij het "nuttiger" had gevonden om door te praten. Verder wilde hij er tegenover de pers niet veel over kwijt. "Voor het proces is het handiger om elkaar de kop in te slaan, inhoudelijk gezien, in de onderhandelingen."

De vier weer bij informateurs, 'asieldiscussie op scherp'

De formatiegesprekken tussen PVV, VVD, NSC en BBB zijn weer begonnen. "Ze staan op scherp", zei PVV-leider Geert Wilders bij het binnenlopen. Het belangrijkste agendapunt is het asielvraagstuk. "We gaan weer onderhandelen vandaag en dat worden stevige onderhandelingen." Hij wilde verder geen vragen van journalisten beantwoorden.

Lees hier verder:

Wilders vraagt schorsing aan na 'pittige gesprekken' over financiën en asiel

De onderhandelaars praten morgen pas weer verder, want PVV-leider Wilders heeft vanmiddag om een schorsing van de besprekingen gevraagd. Volgens informateur Dijkgraaf gebeurde dat na "pittige gesprekken" over de financiën en het beperken van de asielinstroom.

"Op een gegeven moment kwam het moment dat je je kon afvragen: gaan we vandaag nog verder komen hierover? Toen heeft een van de partijen een schorsing aangevraagd." Het was het plan om tot 19.00 uur vanavond te onderhandelen, maar Wilders verliet de bijeenkomst rond 15.30 uur.

Ingewijden zeggen dat de PVV-leider ontevreden is over de maatregelen die op tafel liggen om de asielinstroom in te perken.

Volgens de informateurs Van Zwol en Dijkgraaf gaan de vier nu terug naar hun fracties voor terugkoppeling. Morgenochtend gaan de besprekingen weer verder. "Het is niet makkelijk, maar we gaan vol vertrouwen morgen weer verder praten", aldus Van Zwol.

Socioloog tegen formerende partijen: migratie kun je niet wegdenken

De onderhandelaars werden vandaag op het gebied van migratie en asiel bijgepraat door twee experts, Hein de Haas en Jan van de Beek. Die laatste wilde na afloop weinig kwijt, maar socioloog De Haas nam uitgebreid de tijd om te vertellen wat hij de onderhandelende partijen mee heeft gegeven.

Zijn kernpunt is dat partijen vaak te makkelijk over het onderwerp denken en dat migratie niet zomaar even iets wat je als een "kraantje aan en uit kunt zetten". Hij spreekt van een complex probleem. Als het eenvoudig was geweest hadden eerdere kabinetten dat wel laten zien, aldus De Haas.

Oplossingen waarin wordt gepleit voor het sluiten van alle grenzen, noemt De Haas "illusiepolitiek". "Migratie kun je wegdenken of wegwensen en dat zie vaak in de politiek. Het is niet een kwestie van meer of minder, het is: hoe gaan we dat regelen? Journalisten vragen toch ook niet aan economen: bent u voor of tegen de economie?"

Over het graf heen

Wat het demissionaire kabinet doet "is eigenlijk wel een beetje over het graf heen regeren". Dat zei PVV-leider Wilders voor aanvang van de formatiegesprekken van vandaag. Hij reageerde daarmee op de plannen uit de voorjaarsnota die al zijn uitgelekt.

In de plannen worden miljarden gereserveerd voor onder meer de crisisopvang van asielzoekers, slachtoffers van de kinderopvangtoeslag, Groningen en geldtekorten van gemeenten. Dat de extra uitgaven in de voorjaarsnota samenvallen met de onderhandelingen is "natuurlijk vrij pikant", aldus de PVV-leider.

"Wij gaan hier aan tafel kijken wat de gevolgen zijn voor de plaat en de ruimte die we hebben." Met 'de plaat' wordt in Haagse jargon het financiële plaatje bedoeld. "We zullen er een stevig robbertje over praten", zei Wilders, waarmee hij vooral doelde op het geld dat naar asiel gaat.

NSC-leider Omtzigt zei dat het demissionaire kabinet er "een bijzondere manier van regeren" op nahoudt. "Het is ingewikkeld, zeker als de besluiten wat groter zijn". De andere twee partijleiders, Yesilgöz van de VVD en Van der Plas van BBB, zeiden niks bij het naar binnen lopen.

Vandaag voorjaarsnota, eerder dan gebruikelijk vanwege formatie

Eerder dan gebruikelijk presenteert het kabinet deze ochtend de voorjaarsnota. De informateurs hadden gevraagd de jaarlijkse bijstelling van de begroting alvast te ontvangen, zodat die betrokken kan worden in de onderhandelingen tussen PVV, VVD, NSC en BBB. Minister Van Weyenberg van Financiën besloot daarop de voorjaarsnota ook gelijk naar de Kamer te sturen en daarmee openbaar te maken.

Gisteravond kwam via de NOS al naar buiten wat er zoal instaat. Het gaat onder meer om extra miljarden voor de de crisisopvang van asielzoekers, slachtoffers van de kinderopvangtoeslag, Groningen en tekorten van gemeenten.

Lees hier meer:

Partijen komen weer tegelijk op gesprek

De informateurs starten vandaag een nieuwe week van onderhandelingen met een gezamenlijk gesprek met vertegenwoordigers van PVV, VVD, NSC en BBB. Op een uitzondering na voerden Elbert Dijkgraaf en Richard van Zwol vorige week afzonderlijke gesprekken met de partijleiders van de vier fracties.

Later vandaag komen de vier partijleiders bijeen bij de informateurs voor een bijeenkomst met experts op het terrein van asiel en migratie, Jan van de Beek en Hein de Haas.

Miljardensteun voor Oekraïne verdeelt viertal

Vrijdag werd bekend dat Nederland miljarden extra vrijmaakt voor militaire hulp aan Oekraïne. De vier formerende partijen denken daar verschillend over. Zo reageerde PVV-leider Wilders geïrriteerd op het nieuws. "Terwijl de PVV knokt voor Nederland, vliegen de miljarden op een vrijdagmiddag naar het buitenland", zei de leider van de grootste partij op X.

Ook formerende partij BBB was verrast door de miljardensteun aan Oekraïne en zegt dat het "volledig uit de lucht komt vallen". BBB-Kamerlid Vermeer noemde het onacceptabel dat een demissionair kabinet zulke toezeggingen doet zonder overleg.

De twee andere formerende partijen VVD en NSC hadden geen bezwaar tegen miljardensteun. "NSC staat pal achter Oekraïne. Wij steunen het land in zijn strijd", zei Kamerlid Veldkamp. Op dit moment is er, met VVD en NSC, in de Tweede Kamer wel een meerderheid voor de miljardensteun aan Oekraïne.

De informateurs Van Zwol en Dijkgraaf lieten ook merken dat ze zich overvallen voelden. Het maakt het moeilijker om het financiële plaatje rond te krijgen voor de formerende partijen. Van Zwol zei dat het besluit van het kabinet "een verrassing" was. "Wij ontkennen niet dat dit het leggen van de puzzel kan bemoeilijken."

Nieuw formatieblog, welkom!

In dit blog houden we je op de hoogte van de ontwikkelingen rond de vorming van een nieuw kabinet.

Lees hier de berichten in het blog van vorige week terug.