Informateur Putters klaar met rondje oud-politici, historici en wetenschappers

Volgende week de beurt aan partijleiders, gesprekken deskundigen afgerond

Sinds hij als informateur begon, op woensdag 14 februari, heeft Putters met vijftien mensen gesproken. Eerst met Kamervoorzitter Bosma om zijn opdracht te krijgen, vervolgens met zijn voorganger Plasterk over zijn ervaringen en die week nog met Herman Tjeenk Willink - die herhaaldelijk informateur is geweest - en de vicepresident van de Raad van State Thom de Graaf.

De Kamerleden gingen vervolgens met krokusvakantie, maar Putters vroeg maandag vier wetenschappers langs te komen, onder wie Claes de Vreese. Die weet veel van het Deense model, dat is het minderheidskabinet in dat land. Op dinsdag, woensdag en donderdag zat Putters vooral aan de telefoon. Kijk hier naar de lijst met namen. De week is afgesloten met twee hoogleraren in de geschiedenis en oud-Kamerlid Van der Staaij.

De exacte planning voor volgende week moet nog bekend worden gemaakt.

Oud-Kamerlid Van der Staaij: Tweede Kamer moet ook rol pakken

Het voormalig SGP-Kamerlid Kees van der Staaij was de laatste 'expert' die deze week bij informateur Putters op bezoek is geweest. Van der Staaij zat zo'n 25 jaar in de Tweede Kamer, wordt de 'nestor' van het parlement genoemd en is uitgenodigd als oudgediende. Het gesprek is voor een groot deel gegaan over de rol van de Kamer en hoe dat anders zou kunnen, bijvoorbeeld op het gebied van wetgeving. "Het ging over hoe de Kamer zijn rol pakt en hoe de verhouding tussen de Kamer en het kabinet zou kunnen zijn."

Hij wil geen uitspraken doen over welke partijen nu de vorming van een kabinet hebben vertraagd. Hij zegt wel dat er een "urgentie is om voortvarend" verder te gaan. "Het voortslepen is ook schadelijk."

Hoogleraren: parlementaire geschiedenis van 19e en 20e eeuw besproken

De historici Van Baalen en Te Velde zijn klaar met hun gesprek en willen over hun adviezen aan de informateur weinig kwijt. Het gesprek ging over hoe kabinetsformaties in het verleden zijn verlopen. "We hebben het gehad over hoe het in het verleden is gegaan, ver teruggaand in de tijd", aldus emeritus hoogleraar Carla van Baalen. Zowel de 19de als de 20ste eeuw parlementaire geschiedenis zijn voorbijgekomen, zegt ze.

Hoogleraar Nederlandse geschiedenis Te Velde benadrukt dat zij als historici "gegevens" kunnen aanleveren. "We hebben informatie gegeven, maar we zijn geen politici. Het is aan de informateur om te kijken wat hij ermee wil doen."

Over de term extraparlementair kabinet, waarover het vaak gaat in de formatie, willen ze niet ingaan. Te Velde zegt dat bepaalde begrippen "telkens" weer voorbijkomen.

Putters ontmoet hoogleraren Carla van Baalen en Henk te Velde

In het voorjaarsreces van de Tweede Kamer is informateur Putters doorgegaan met zijn werk door met allerlei deskundigen te praten over mogelijke vormen van kabinetten. Vanmorgen was eerst de beurt aan de hoogleraren Carla van Baalen en Henk te Velde. Van Baalen is directeur geweest van het Centrum voor Parlementaire Geschiedenis in Nijmegen. Ze heeft haar inaugurele rede gehouden over het rituele karakter van klagen over de formatie en het boek De kabinetsformatie in vijftig stappen geschreven. Te Velde is hoogleraar vaderlandse geschiedenis in Leiden en doet nu onderzoek naar het koloniale verleden van de Oranjes.

Timmermans: geef Wilders geen verantwoordelijkheid voor landsverdediging

Geert Wilders moet geen directe verantwoordelijkheid krijgen voor onze landsverdediging en onze veiligheid. Dat heeft GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans gezegd in een lezing in Amsterdam. Hij rekent Wilders tot de bewonderaars van de Russische president Poetin.

Timmermans legde in de zogeheten Banninglezing verbanden tussen de dreiging van Poetin en de opkomst van radicaal-rechtse partijen in het Westen, zoals de PVV in Nederland, de partij van premier Meloni in Italië en ook Trump in de VS. "Ik zou niet graag mijn lot leggen in de handen van de bewonderaars van Poetin, noch hier, noch elders. Daarvoor is onze vrijheid en onze ware soevereiniteit mij veel te dierbaar", zei Timmermans.

Volgens hem is Poetin voor bijna alle radicaal-rechtse partijen in Europa "een wegbereider, held en een voorbeeld, Het zijn voor Poetin de allernuttigste van de nuttige idioten". Hij verwees naar de recente bijdrage van het PVV-Kamerlid Joeri Pool tijdens de behandeling van de defensiebegroting. Die verweet de Nederlandse regering "voortdurende provocaties tegen de Russische Federatie", door militaire steun te geven aan Oekraïne. Later noemde zijn partijgenoot De Roon die uitspraken "te kort door de bocht". Poetin zou de steun wel kunnen ervaren als provocatie.

Timmermans kijkt met argusogen naar de pogingen een kabinet te formeren met de PVV als grootste partij. "Polderen om de macht met iemand die de dijken van de democratische rechtsstaat wil doorprikken is vragen om grote problemen. Als je tegelijkertijd Wilders en de democratische rechtsstaat serieus neemt, dan zorg je dat hij niet de kans krijgt die rechtsstaat van binnenuit te ondermijnen."

Putters praat verder met oud-politici en wetenschappers

Op de agenda van de informateur staan deze week nog meer gesprekken met wetenschappers, maar ook met oud-politici. Vandaag overlegt Putters telefonisch met Sybilla Dekker (VVD), oud-minister van Volkshuisvesting en sinds 2018 minister van Staat. Dat is een eretitel die sommige politici na hun carrière ten deel valt als blijk van waardering. Het is geen formele functie, maar ministers van Staat worden soms geraadpleegd bij delicate kwesties.

Morgen voert Putters een telefoongesprek met staatsrechtgeleerde Ingrid Leijten van Tilburg University. Donderdag belt hij met oud-Kamervoorzitter Gerdi Verbeet (PvdA) en de Rotterdamse oud-wethouder Marco Pastors (Leefbaar Rotterdam), die tegenwoordig directeur is van de organisatie die de problemen in Rotterdam-Zuid moet aanpakken.

Vrijdag zijn er weer ontvangsten in het Tweede Kamergebouw. Dan komen eerst Carla van Baalen, hoogleraar parlementaire geschiedenis in Nijmegen, en Henk te Velde, hoogleraar vaderlandse geschiedenis in Leiden, bij Putters langs. Daarna ontvangt hij Kees van der Staaij (SGP), oud-fractievoorzitter en jarenlang gezien als het 'staatsrechtelijk geweten' van de Tweede Kamer.

Putters: samenwerking parlement en regering scherp krijgen

De nieuwe informateur Kim Putters had vanmorgen naar eigen zeggen "goede gesprekken" met diverse wetenschappers. Mark Bovens en Mirko Noordegraaf van de Universiteit Utrecht, Claes de Vreese van de Universiteit van Amsterdam en Arco Timmermans van de Universiteit Leiden spraken met Putters onder meer over staatsvormen en de samenwerking tussen parlement en regering. Ook werd hij bijgepraat over de manieren van bestuur in andere landen, zoals bijvoorbeeld het Deense model waar al langer een minderheidskabinet is. Deze week voert Putters meer van zulke gesprekken. Het gaat er volgens hem om om zo goed mogelijk scherp te krijgen hoe regering en parlement kunnen samenwerken in verschillende bestuursvormen.

Dat noemt hij niet alleen belangrijk voor de partijen die tot nu toe over de vorming van een kabinet spraken, maar voor alle partijen. Hij wil volgende week maandag en dinsdag met alle fractievoorzitters daarover doorpraten.

Gezond verstand

Op vragen over hoe het nu staat met de chemie tussen BBB, PVV, VVD en NSC ging Putters niet in. Ook wilde hij niet ingaan op verschillende stevige berichten op X van PVV-leider Wilders. Net als vorige week herhaalde Putters dat hij verwacht dat iedereen "zijn gezond verstand" gebruikt.

In beeld: Putters ontvangt wetenschappers

Putters spreekt vandaag met hoogleraren en wetenschappers

De nieuwe informateur Kim Putters ontvangt vandaag hoogleraren en wetenschappers op het gebied van onder meer bestuurskunde en politieke communicatie. Het zijn Mark Bovens en Mirko Noordegraaf van de Universiteit Utrecht, Claes de Vreese van de Universiteit van Amsterdam en Arco Timmermans van de Universiteit Leiden.

Putters zei vorige week vooral te willen kijken welke mogelijke vormen van een kabinet op draagvlak kunnen rekenen. Meerderheidskabinet, minderheidskabinet, gedoogkabinet, extraparlementair kabinet, zakenkabinet: het regende kabinetsvormen vorige week in het Kamerdebat. Putters moet gaan kijken wat partijen nu echt willen en welke coalitievorm ze kunnen steunen. De SER-voorzitter noemde het politieke landschap lastig en zei van plan te zijn na het krokusreces met alle fractievoorzitters gesprekken te voeren.

Hij hoopt dat ze allemaal komen, want ook van partijen die niet zelf meedoen aan een coalitie wil hij horen hoe ze aankijken tegen de verschillende kabinetsvormen. Eerst laat hij zich dus informeren over bestuursvormen.

Vorige week sprak Putters al met zijn voorganger Plasterk en sprak hij met minister van Staat Tjeenk Willink, die bij veel formaties betrokken was, en vicepresident De Graaf van de Raad van State.

Podcast de Stemming: voor de vorm over de vorm

In de laatste aflevering van hun podcast bespreken Xander van der Wulp en Joost Vullings de gebeurtenissen van vorige week en blikken vooruit.

Het gaat deze keer vooral over de vorm, zoals bij deze fase van de kabinetsformatie past. De vorm waarin partijen zich tot elkaar wensen te verhouden moet duidelijk worden, en daar gaat de nieuwe informateur Putters 'voor de vorm'dan ook mee aan de slag.

De laatste aflevering van De Stemming kun je hier beluisteren.

Welkom!

Welkom in dit nieuwe formatieblog waarin we je op de hoogte houden van de ontwikkelingen rond de vorming van een nieuw kabinet.

Na twee chaotische weken waarin NSC uit de gesprekken met PVV, BBB en VVD stapte, en een debat over het verslag van (oud) informateur Plasterk, werd Kim Putters vorige week benoemd als opvolger van Plasterk. Deze week lijkt het betrekkelijk rustig te worden want Putters begint volgende week, na het krokusreces, aan een ronde gesprekken met alle fractievoorzitters. Vandaag ontvangt hij deskundigen op het gebied van bestuurskunde en politieke communicatie om te spreken over kabinetsvormen.

Lees hier terug wat er vorige week allemaal gebeurde.