Paleizenkwestie last voor koning

Door koningshuisdeskundige Piet van Asseldonk

De paleizenkwestie dreigt een smet te werpen op het blazoen van koning Willem-Alexander. De bouwactiviteiten in en rond de woon- en werkpaleizen van de koning blijken veel omvangrijker en duurder dan eerder gemeld.

Daardoor is Willem-Alexander onder vuur komen te liggen. Ter voorbereiding op het plenaire debat over de begroting van de koning voor 2015 formuleerde de vaste Kamercommissie van Binnenlandse Zaken een waslijst van kritische vragen over de lopende en ophanden zijnde paleisverbouwingen.

De parlementariërs, die de staatsrechtelijke spelregels kennen, richtten hun pijlen niet op de koning, maar op de voor diens doen en laten verantwoordelijke minister-president.

Premier Rutte stuurde na de vragen een brief aan de Kamer (pdf). Dinsdag debatteert de Kamer over de begroting voor de koning.

Verbreden en versmallen

Maar ervaren bestuurders en (top)ambtenaren hebben zo hun vaste instrumenten en mechanismen om opduikende problemen uit de wereld te helpen. Om te beginnen: verbreden en versmallen.

Verbreden: je plaatst de kwestie in een breed kader, waardoor die regulier en alledaags wordt of lijkt en ageren tegen de kwestie vergezocht oogt. Tegelijk versmal je het gerezen probleem door het te verpakken in een woud van technische details die maar weinigen echt kunnen beoordelen.

Asbestverwijdering

Een voorbeeld van verbreding. Het Rijksvastgoedbedrijf meldt dat de verbouwing van het rijksmonumentale paleis Huis ten Bosch tussen 2015 en 2017 (kosten: 35 miljoen) 'op het overzicht staat' van ruim twintig projecten die elk ruim 15 tot ruim 250 miljoen kosten. En dat de gebruikelijke kosten van 4000 tot 5000 euro per vierkante meter niet overschreden worden.

En een voorbeeld van versmalling: gemeld wordt dat de renovaties van Huis ten Bosch en van paleis Noordeinde onder meer 'asbestverwijdering, aanpak houtrot en bestrijding van houtworm en zilvervisjes op sommige plekken' inhoudt. De impliciete boodschap: laat je dit onderhoud achterwege, dan zijn de gevolgen desastreus.

Vier paleizen

Communicatie in fasen werkt ook. Het tijdelijke 'werkhuisje' van de koning in de tuin van De Eikenhorst bijvoorbeeld blijkt ineens iets groter: een gebouw van vier ton met spreekkamers, werkkamers en een vergaderzaal.

Rutte schrijft in zijn Kamerbrief onder meer dat het werkhuisje nodig is omdat de koning ook buiten kantoortijden wil werken. Dat kan niet in Paleis Noordeinde, omdat dat gebouw dan niet bemand is.

Intussen heeft koning Willem-Alexander geheel of gedeeltelijk de beschikking over vier werk- annex woonpaleizen: het Paleis op de Dam, Paleis Noordeinde, Paleis Huis ten Bosch (allemaal staatseigendom) en De Eikenhorst (eigendom van prinses Beatrix), met in de tuin daarvan dus binnenkort zijn tijdelijke werkverblijf (eigendom van wie?).

Lees hier het uitgebreidere weblog van Piet van Asseldonk over de paleizenkwestie