Malariavaccin stap dichterbij

De Europese geneesmiddelenautoriteit gaat beoordelen of een malariavaccin van farmaceut GlaxoSmithKline (GSK) op de markt mag komen. GSK was er dertig jaar lang mee bezig.

In het wetenschappelijke blad PLOS medicine zijn gisteren de resultaten gepubliceerd. Malariadeskundige Bart Knols is enthousiast: "Het is nog nooit in de geschiedenis voorgekomen dat een vaccin tegen malaria zo dicht bij de praktijk kwam."

Maar Knols tempert ook de verwachtingen. "Een vaccin, hoe goed ook, zal nooit de 'magic bullet' zijn in de bestrijding van malaria. Natuurlijk is het goed om een vaccin als biomedisch wapen aan de gereedschapskist tegen malaria toe te kunnen voegen, maar het is niet de heilige graal."

Dekkingsgraad

Dat heeft volgens Knols allereerst met de dekkingsgraad te maken. "Neem duizend Afrikaanse kinderen, die op jaarbasis twee tot drie keer een malaria-aanval krijgen. Dan heb je het dus over twee- tot drieduizend malaria-aanvallen per jaar. Door toediening van dit vaccin haal je daar achthonderd aanvallen van af. Dat is mooi, maar nog niet voldoende."

Het RTSS-vaccin biedt volgens Knols bovendien relatief kortdurende bescherming. Van dit malariavaccin is bekend dat het anderhalf jaar gedeeltelijke bescherming biedt. Ter vergelijking: het vaccin tegen gele koorts biedt gemiddeld twintig jaar bescherming. En om anderhalf jaar beschermd te zijn, moeten baby's het vaccin drie keer krijgen toegediend.

"Krijg dat maar eens voor elkaar in Afrika", zegt Knols. "Je ziet hoe de inheemse bevolking zich nu al keert tegen de bestrijding van ebola. Vaccineren zonder garantie van volledige bescherming kan resulteren in een negatieve houding van de bevolking."

Logistiek

Doordat het vaccin geen honderd procent garantie geeft, zullen aanvullende maatregelen sowieso nodig blijven. Knols: "Hulpverleners zullen dus altijd tegen ouders moeten zeggen dat ze hun baby onder een klamboe moeten blijven leggen, zolang er nog muggen zijn die de parasiet overdragen."

Maar Knols wil niet alleen wijzen op de beperkingen van het vaccin: "Malaria heb je in verschillende gradaties. Hoe minder vaak een kind een malaria-aanval doormaakt, hoe minder groot de kans dat het in een levensbedreigende situatie terechtkomt. Het vermindert ook bijvoorbeeld het ontwikkelen van bloedarmoede en cognitieve achteruitgang."

Kosten

Knols kan nog geen indicatie geven van de kosten van het vaccin, maar hij verwacht niet dat het een goudmijn zal zijn voor GSK. "Hier moet ik GSK credits geven. Dit vaccin zal geen goudmijn voor ze worden. Er wordt veel meer verdiend aan medicijnen tegen ziekten die ook het Westen treffen, zoals diabetes of kanker."