Fonds bracht corporaties "in de war"

"We hebben iets niet goed gedaan en dat is de indruk wekken dat wij die derivaten goedkeurden." Veel meer schuld wil Roland van der Post, oud-directeur van het Waarborgfonds Sociale Woningbouw, niet op zich nemen. Hij verscheen vandaag voor de parlementaire enquêtecommissie Woningcorporaties.

Woningcorporaties kochten vanaf 2002 in toenemende mate derivaten, een soort verzekering tegen rentestijgingen. Die hadden lagere rentelasten tot gevolg, waardoor er meer geld overbleef om huizen te bouwen en te onderhouden. Het WSW heeft tot zeker 2011 de aankoop van derivaten gestimuleerd.

Goedkeuren

Vanaf 2009 daalde de rente en werden de producten waardeloos. De banken bleken geldstortingen te kunnen eisen van de corporaties. Dat leidde tot grote financiële problemen: Vestia is het bekendste voorbeeld.

"Meneer Van der Post, wat was de rol van uw medewerker in de derivatenhandel?""Hij kreeg van mij de ruimte om bij banken kennis op te doen over derivaten.""Uw medewerker vertelde hier gisteren dat hij goedkeuring heeft gegeven aan producten waardoor corporaties dachten dat het wel goed zat.""We zijn daarmee gestopt, maar we hadden duidelijker moeten maken dat we niets meer goed- of afkeurden.""Meneer Van der Post, ik kan me voorstellen dat mensen hiervan in de war zijn geraakt."" Ja, ik ook."

Rotzooi

Het WSW is geen overheidsinstelling, maar een organisatie opgericht door de corporaties zelf. Het fonds moet corporaties toegang geven tot de financiële markt, om zo goedkoop mogelijk te kunnen lenen voor woningbouw en woningonderhoud. Het WSW onderhield jarenlang nauwe contacten met de banken over derivaten.

"Meneer Van der Post, ook de banken hebben hier verklaard dat hun producten de goedkeuring van het WSW hadden.""Dat ontheft de banken nog steeds niet van hun zorgplicht.""Ik val van mijn stoel! Deutsche Bank beroept zich op uw goedkeuring, heeft Vestia volgegooid met onbegrijpelijke derivaten, rotzooi wordt het genoemd, en u heeft daar niets mee te maken?""De opstelling van mijn medewerker naar de banken is misschien wat onhandig geweest, maar de verantwoordelijkheid voor de deal ligt 100 procent bij de bank."

Toezichthouders

De corporatiemarkt was aantrekkelijk voor banken omdat ze bij de derivatenverkoop eigenlijk geen risico liepen, zegt Van der Post. Bij financiële problemen betaalt het WSW en daarna de overheid, omdat corporaties niet failliet mogen gaan.

Gisteren verklaarden deskundigen dat het ministerie van Binnenlandse Zaken pas in 2011 in de gaten kreeg hoe groot het risico voor de overheid echt was. Het toezicht op het WSW lag lange tijd in handen van (oud-)politici als Ivo Opstelten, Loek Hermans en Marcel van Dam, die morgen wordt gehoord.

De oud-PvdA politicus was van 1996 tot 2009 voorzitter van de raad van commissarissen bij het WSW. Ook hoogleraar financiële markten Arnoud Boot was lid van de raad van commissarissen en moet voor de commissie verschijnen.

Volg de verhoren van de commissie, vrijwel dagelijks, vanaf 9.30 uur live op NPO Politiek.