"Begin inval Oekraïne niet uitsluiten"

De Oekraïense regering in Kiev wil opheldering over Russische legeroefeningen aan de grens. Ook wil president Toertsjinov dat de Russen "ophouden met de inmenging in interne zaken."

Volgens de Verenigde Staten negeren de Russen de Genève-afspraak. Minister Kerry van Buitenlandse Zaken pleitte vannacht daarom voor de-escalatie.

Luitenant-kolonel buiten dienst Marcel de Haas is als Rusland-deskundige verbonden aan instituut Clingendael. Hij gaf in het Radio 1 Journaal uitleg over de militaire operaties in en bij Oost-Oekraïne.

Sturen de Russen met oefeningen aan de grens met Oekraïne aan op een frontale botsing?

Het is al weken zo dat er Russische troepen aan de grens met Oost-Oekraïne liggen. Alleen nu zeggen ze dat ze daadwerkelijk oefeningen gaan houden. Het is maar net het verschil in woorden.

Hoewel ik denk dat dit in eerste instantie intimidatie is, moeten we niet uitsluiten dat dit het begin kan zijn van een inval in Oekraïne. Want in 2008 in Georgië waren er ook reguliere jaarlijkse Russische oefeningen gaande in de Noord-Kaukasus en toen besloot Rusland gewoon even de grens met Georgië, Zuid-Ossetië en Abchazië over te gaan.

Het klinkt een beetje van: "we starten de motor alvast op". Heeft u daar een verklaring voor? Na Genève dacht iedereen dat er misschien wel wat spanning weg was, maar ze gaan er nu harder in dan ooit.

De kern van het verhaal van Genève is het ontwapenen van milities en dat de Russen de gebouwen in Oost-Oekraïne verlaten. Dat is niet gebeurd. Je krijgt nu het 'kiekeboe-spelletje' van Poetin, die zegt dat de milities in Oost-Oekraïne niet onder zijn leiding staan. Ze hebben lak aan de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa.

Volgens de Verenigde Staten zit Poetin er wel degelijk achter. Er komen ook steeds meer berichten dat er Russische militairen opduiken, al denk ik overigens dat het voornamelijk om mensen van de veiligheidsdienst FSB en waarschijnlijk ook van de militaire inlichtingendienst GRU gaat. Dus geen reguliere eenheden of special forces, wat ook wel eens wordt gesuggereerd. Het is meer dat de veiligheidsdiensten daar samenwerken met de lokale milities.

Aan de ene kant roept de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken dat er een overeenkomst is in Genève en tegelijkertijd roept Poetin wat anders. En je ziet dat er niets is gebeurd. Het is dan ook terecht dat de Amerikanen Rusland een paar dagen de tijd hebben gegeven om orde op zaken te stellen. Maar er gebeurt niets.

En dan krijg je het volgende punt dat Kiev, als ze nog enig nationaal gezag willen hebben, alleen maar kan doorgaan met die anti-terreuroperatie. Want het is toch voor elk land onaanvaardbaar dat er gewapende milities gebouwen innemen. Zou Poetin het aanvaarden dat er overheidsgebouwen in Moskou worden bezet door gewapende milities? Welnee.

Terwijl Rusland de pro-Russische bevolking in Oost-Oekraïne heeft aangemoedigd.

Dat klopt. Als je kijkt naar de afgelopen decennia dat Oekraïne onafhankelijk is, zijn er, bij mijn weten, nooit problemen geweest. Natuurlijk deden die etnische Russen hun eigen dingen en spraken ze hun eigen taal, maar dat was geen probleem. Nu wordt het allemaal opgezweept. De Russen willen altijd een aanleiding hebben om gewapend binnen te komen. Dat was met Georgië ook. Dit is hetzelfde soort scenario.

Rusland zegt te wachten op een aanleiding. Die zou er nu kunnen zijn met die actie van Kiev om de gebouwen te ontruimen. Kunt u verklaren dat het voor de buitenwereld allemaal wat stuntelig overkomt. Waarom doet Oekraïne het niet in één keer goed?

Dat vraag ik me ook af. Dit is natuurlijk niet zo'n florissante vertoning.

Is het voorzichtigheid van Oekraïne? Dat ze willen kijken hoever ze kunnen gaan met Rusland?

Ja. Sowieso ga je niet je legertanks- en vliegtuigen inzetten op gebouwen en wegversperringen, want dan weet je dat zeker dat er heel veel doden zijn. Overigens constateer ik, na wat ik gisteren zag op de beelden, dat de mensen op de pantservoertuigen anti-terreureenheden van de politie zijn, dus niet van het leger. Maar goed, de toch wel hakkelende manier waarop het gaat, maakt in ieder geval geen indruk. Of je doet het goed of je doet het niet.

Het is ook niet zo gemakkelijk, want Kiev staat natuurlijk met de rug tegen de muur. Als ze die anti-terreuroperatie niet doen, dan betekent dat in feite dat heel Oost-Oekraïne verloren is, want daar is geen gezag meer van Kiev. En als ze het wel doen, dan doen ze het gematigd om de Russen niet te veel tegen zich in het harnas te jagen.

Maar dit is een flauwe vertoning. Ik ben bang dat Kiev te weinig professionele troepen heeft om goed te kunnen ingrijpen.