De Krim inlijven is Poetins Plan B

Door correspondent Geert Groot Koerkamp

Terwijl zich in Oekraïne een revolutie voltrok, hield Vladimir Poetin zich lange tijd angstvallig stil. De afwikkeling van zijn paradepaardje, de Olympische Winterspelen in Sotsji, kreeg vooralsnog prioriteit.

Intussen reisden Russische parlementsleden af naar de Krim en gaf het Russische hogerhuis onder ovationeel applaus het groene licht voor de inzet van Russische strijdkrachten op Oekraïens grondgebied. Op de Krim verschenen Russische militairen op strategische locaties.

'Janoekovitsj is president'

Pas daarna trad Poetin zelf op de voorgrond. Hij bezwoer dat er geen Russische troepen in Oekraïne waren. De ongeïdentificeerde militairen die her en der op de Krim rondliepen, hadden volgens Poetin simpelweg hun uitrusting ergens 'gekocht'.

Zijn andere theses, vrij vertaald: in Oekraïne hebben fascisten de macht gegrepen, ze hebben afspraken met de zittende president aan hun laars gelapt, huizen in brand gestoken, kerken aangevallen en vormen een bedreiging voor de Russisch-sprekende bevolking. De nieuwe regering in Kiev is niet legitiem, en Viktor Janoekovitsj is en blijft voorlopig de rechtmatige president.

Sovjettijd

Laat het Westen daar maar eens een speld tussen krijgen. Poetin is een man met een missie. Ooit noemde hij het uiteenvallen van de Sovjet-Unie de grootste geopolitieke catastrofe van de 20ste eeuw.

Tijdens zijn bewind heeft hij geprobeerd het een en ander recht te zetten. Attributen uit het Sovjetverleden keerden terug, zoals het welluidende Sovjetvolkslied. Poetin zocht ook naar middelen om voormalige Sovjetrepublieken opnieuw aan zich te binden, bijvoorbeeld via een door Rusland geleide douane-unie met Wit-Rusland, Kazachstan en zo mogelijk ook Oekraïne.

Supermacht

Gezien door Poetins geopolitieke bril is Rusland de enige echte opvolger van de Sovjet-Unie en verdient dus supermachtstatus. De overige voormalige Sovjet-republieken rekent hij tot de Russische invloedssfeer.

Toenadering van Oekraïne tot de Europese Unie was daarom niet gewenst. Moskou moest er diep voor in de buidel tasten, maar de beoogde ondertekening door Kiev van een associatieverdrag met de EU ging op het laatste moment niet door.

Niemand, Poetin incluis, had kunnen bevroeden wat dat in Oekraïne zou losmaken. Binnen enkele maanden moest Janoekovitsj halsoverkop het land verlaten en haalde daarmee een vette streep door Poetins rekening.

Weinig steun ingrijpen

'Plan B' trad in werking: het destabiliseren en losweken van de Krim, met op termijn zelfs de mogelijke annexatie door Rusland. Dat zou Poetin binnenslands tot een held maken, leek het. Want vrijwel iedere Rus die je erover aanspreekt, vindt gevoelsmatig dat de Krim Russisch was, is en altijd zal blijven.

Het tromgeroffel over de bedreigde 'landgenoten' aan de andere kant van de grens viel bij veel Russen inderdaad in goede aarde. Maar verrassend genoeg blijft de steun voor militaire actie om de Krim opvallend bescheiden. Internationaal is de reactie op het Russische dreigement troepen te sturen naar het buurland ingeslagen als een bom. De gevolgen, ook economisch, kunnen voor Rusland aanzienlijk zijn.

Een brug te ver dus voor Poetin? Dat valt nog te bezien, want de tijd werkt in zijn voordeel. Op korte termijn is de imagoschade beslist fors. Misschien gaat zelfs de G8-top in Sotsji in juni niet door. Maar Poetin kijkt verder dan de dag van morgen. Niet voor niets is hij een van de meest ervaren wereldleiders van het moment. Hij kent zijn pappenheimers. Van de harde woorden van 'onze westerse partners' is hij niet onder de indruk.

Crisis vergeten

Poetin is er van overtuigd dat hij het gelijk aan zijn zijde heeft en dat het Westen dat uiteindelijk zal moeten toegeven of zich zal schikken. Het Westen heeft Rusland veel te hard nodig, en andersom. In 2018 vinden de nieuwe presidentsverkiezingen plaats, waar hij vrijwel zeker weer aan zal meedoen. De daaropvolgende zomer is Rusland gastheer van het WK voetbal en daar mag Poetin als president niet ontbreken.

Tegen die tijd, is zijn inschatting, zal de Oekraïense crisis vergeven en vergeten zijn, net zoals Europa noch de Verenigde Staten zich vandaag nog erg druk maken om Abchazië of Zuid-Ossetië, de Georgische provincies die zich eenzijdig hebben afgescheiden en waar Rusland al jaren de facto de scepter zwaait.