Toezicht bewaren belgegevens faalt

Door redacteur politie en justitie Ilan Sluis

Het toezicht op het bewaren van bel- en mailgegevens schiet tekort. Het Agentschap Telecom, dat dit toezicht uitvoert, heeft geen bevoegdheid om te controleren op de inhoud van de opgeslagen gegevens. Dat concludeert het ministerie van Veiligheid en Justitie.

De bel- en mailgegevens van alle Nederlanders worden door telecombedrijven verplicht een jaar lang opgeslagen. Politie en justitie kunnen ze opvragen voor opsporing van misdrijven. Het Wetenschappelijk Onderzoeks en Documentatie Centrum van het ministerie, WODC, onderzocht de werking van de zogeheten bewaarplicht.

Verkeersgegevens

De politie vroeg in 2012 meer dan 50.000 keer bel- en mailgegevens op. Het gaat dan om verkeersgegevens, dus wie met wie belt, sms't en mailt. De inhoud van die telefoontjes, berichten en mails wordt niet bewaard. Het opvragen van de gegevens is inmiddels standaard geworden bij politie-onderzoeken, constateert het WODC.

Uit het rapport blijkt ook dat het opvragen van internetgegevens, dus bijvoorbeeld wie met wie mailt, in Nederland niet of nauwelijks gebeurt. Het opvragen door Nederlandse opsporingsautoriteiten in het buitenland gebeurt nog minder.

Bovendien constateert het WODC dat de waarde van dit soort gegevens sterk afneemt, doordat steeds meer gebruik wordt gemaakt van internetdiensten die buiten de bewaarplicht vallen.

Al eerder werd bekend dat de telecombedrijven de gegevens, tegen de regels in, gebruiken voor ander doeleinden, zoals commerciële diensten.

Bevoegdheid

Volgens de onderzoekers van het WODC schort het ook aan het toezicht op de privacygevoelige gegevens door het Agentschap Telecom. Dat komt simpelweg doordat de bevoegdheid ontbreekt om te controleren wat er precies wordt opgeslagen. Het agentschap mag alleen controleren of de bedrijfsprocessen kloppen.

Ook is volgens het WODC niet te meten wat de effecten van de bewaarplicht zijn, terwijl die nodig zijn om de noodzakelijkheid van het opslaan van de gegevens aan te tonen. "Als die noodzakelijkheid ontbreekt, is de bewaarplicht in strijd met het Europese Verdrag voor de rechten van de mens", zegt Rejo Zenger van de digitale burgerrechtenbeweging Bits of Freedom. Die wil dat Nederland in Europa gaat pleiten voor afschaffing van de bewaarplicht.

Het kabinet wil juist de Nederlandse wet aanscherpen. Op dit moment is er een wetsvoorstel in de maak dat de plicht om burgers te informeren over het opvragen van hun telecomgegevens wordt ingeperkt. Het WODC is kritisch over deze inperking. Bits of Freedom wil nu dat het wetsvoorstel wordt ingetrokken.