De Mac is 30 geworden

Door NOS-techexpert Rachid Finge

"Zal IBM de gehele computerindustrie domineren? Het gehele informatietijdperk? Had George Orwell gelijk over 1984?" Met die woorden introduceert Apple-oprichter Steve Jobs eind 1983 een iconische en peperdure tv-reclame van 900.000 dollar waarin voor het eerst de naam Macintosh wordt genoemd.

In de reclame zien we een Orwelliaanse wereld, waarin IBM impliciet wordt afgeschilderd als Big Brother. Apple, als underdog, zou met de Macintosh de computerindustrie gaan redden: het jaar 1984 wordt niet zoals het boek 1984, belooft de commercial.

Gek apparaatje

Op 24 januari 1984 gaat de Macintosh in de verkoop. De computer brengt drie revoluties naar de markt: een nieuwe verschijning, waarin computer en scherm in één apparaat zitten, een systeem met plaatjes en icoontjes (dat heet een grafische interface) in plaats van een scherm met groene lettertjes en een gek apparaatje om de grafische interface mee te bedienen - een muis.

De revoluties geven de eerste Macintosh (met 0,1 MB geheugen) een iconische status, maar een groot verkoopsucces is het niet. De voorloper van de Macintosh, de Apple II, verkoopt gedurende 1984 beter. De Mac blijkt met een prijskaartje van $2495 te duur. Ruzies hierover leiden tot het vertrek van oprichter Jobs in 1985.

Een nieuwe Mac-innovatie komt in 1989: de Mac Portable, de eerste Mac die op batterijen werkt. Portable is een rekbaar begrip: het apparaat weegt zeven kilo. De PowerBook van twee jaar later lijkt al veel meer op een laptop zoals we die nu kennen. Daarna gaat het bergafwaarts met Apple. Waar de eerste Mac een unieke verschijning heeft, lijken de volgende Macs steeds meer op pc's zoals IBM en andere concurrenten die bouwen.

Macintosh wordt iMac

Jobs keert in 1997 terug. Bij zijn terugkeer zou Apple slechts enkele maanden van faillissement verwijderd zijn. Het eerste grote product dat na de terugkeer van Jobs wordt uitgebracht is de iMac uit 1998: een kleurrijke, half doorzichtige computer met een vriendelijke verschijning. Niet veel later volgt een net zo kleurige laptop.

De eerste iMac wordt het symbool van de terugkeer van Jobs. Na 1998 verandert de iMac grofweg tweemaal van gedaante: de "zonnebloem-Mac" in 2002 is de eerste Mac met een plat scherm. De computeronderdelen zitten weggestopt in de voet. Daarna volgt in 2005 een veel plattere computer, waar de computeronderdelen achter het scherm zitten. De iMacs van vandaag lijken nog het meeste op de iMac die negen jaar geleden is geïntroduceerd.

Rond 2008 komen concurrenten van Apple met de eerste netbooks op de markt: kleine, goedkope maar vaak ook slechte laptops. Apple doet niet mee aan de trend en introduceert in hetzelfde jaar de MacBook Air: ook klein, dunner en zeker duurder.

Einde van een tijdperk?

Als je niet jezelf kannibaliseert, dan doet iemand anders het wel, zei Steve Jobs ooit. De iPad kannibaliseert nu voor een belangrijk deel de verkoop van Macs. Veel mensen hebben genoeg aan een tablet en als ze dan toch iets met een toetsenbord kopen, dan liever een laptop dan een grote computer.

De Mac zelf verscheen de afgelopen tien jaar in verschillende vormen en maten, maar is fundamenteel weinig veranderd. De innovatie zit op mobiel.

De overgang naar mobielere apparaten betekent ook dat we heel langzaam afscheid nemen van de grafische interface die de eerste Macintosh uniek maakte. De grafische interface was helemaal rondom de muis en cursor gebouwd, maar de muis raakt steeds verder in onbruik dankzij smartphones en tablets met aanraakschermen.

Apple houdt op de Macs vast aan de traditionele gebruikersinterface, voornamelijk omdat touchscreens daar niet zijn doorgedrongen. Microsoft is met Windows 8 alvast met een transitie begonnen want dat besturingssysteem werkt niet alleen met muis en toetsenbord, maar eventueel ook met de vingers.

Video

Ter gelegenheid van de dertigste verjaardag van de Mac heeft Apple een video gemaakt, met daarin een hoofdrol voor de Nederlandse modeontwerpster Iris van Herpen. De video laat zien wat voor veranderingen de Mac volgens Apple teweeg heeft gebracht. Op zijn website vraagt Apple zich af wat voor innovaties er de komende dertig jaar zullen worden gedaan. Het is de vraag of de Mac tegen die tijd nog onderdeel uitmaakt van de innovaties.