"Merkel eet coalitiepartner op"
"Als de SPD-leden niet met dit akkoord instemmen, pleegt de partij harakiri." Dat zegt Hanco Jürgens van het Duitsland Instituut. Hij analyseert het principe-akkoord dat de christendemocraten van CDU/CSU en de sociaaldemocraten van de SPD afgelopen nacht sloten.
Kunnen beide partijen tevreden zijn?
"Het zijn eigenlijk drie partijen; je hebt ook nog de Beierse CSU. Ze hebben eigenlijk allemaal wat gekregen. De SPD heeft het minimumloon - een enorme verandering. CDU heeft de budgetbeheersing en geen belastingverhoging, en CSU krijgt de tolwegen - waar wij in Nederland ook nog wel wat van zullen merken."
Voor die tolwegen gaan wij betalen zonder dat we ervoor gecompenseerd krijgen. Zien de Duitsers het terug via de belasting?
"Ja, maar het is nog wel even de vraag of het geregeld kan worden. Merkel is altijd heel goed in toegeven en dan blijkt ergens halverwege dat het tóch niet kan vanwege Europa. Bij het vorige kabinet gebeurde dat in ieder geval met de liberalen, die voor belastingverlaging waren. Toen brak de crisis in Griekenland uit. Er kwam extra hulp voor de Grieken, en toen heeft Merkel meteen gezegd: belastingverlaging zit er voorlopig niet in. Dat zou nu ook weer het geval kunnen zijn."
Maar heeft de SPD misschien toch ietsje meer zijn zin kunnen doordrukken? Merkels CDU had de verkiezingen gewonnen, maar het was duidelijk dat de enige serieuze coalitiepartner de sociaal democraten waren. Een ideale onderhandelingspositie voor de SPD, toch?
"De SPD heeft als junior-partij veel kunnen bereiken natuurlijk. Ze konden heel duidelijk zeggen; we hebben een vorige grote coalitie gehad die voor ons niet goed is afgelopen. Als jullie nu weer een grote coalitie met ons willen, moet jullie over de brug gekomen."
Een coalitie met de Groenen is nooit echt een serieuze mogelijkheid geweest?
"Nee, daarvoor liggen de werelden toch te veel uit elkaar. Op deelstaatniveau onderhandelen het CDU en de Groenen overigens wel in Hessen, daar is het dus misschien wel mogelijk."
De regeringscoalitie is enorm groot. De oppositie in de Bondsdag, het Duitse parlement, is erg klein. Kan die nog iets van een vuist maken, de komende vier jaar?
"Het is wel een beetje apart. Bijna 80 procent van de Bondsdagleden vertegenwoordigt de regering. Dat is rond de 500 zetels. De oppositie is alleen nog maar op links, dus die Linke en de Groenen hebben beiden 63 of 64 zetels. Dat is minder dan 25 procent. Ze hebben dus bijvoorbeeld niet eens het recht om een onderzoekscommissie aan te vragen. Zij zijn nu ook bezig met hun rechten als oppositie. Ze vinden dat ze te weinig spreektijd krijgen in het parlement, en de regering te veel. Dat zijn interessante zaken."
De SPD-leden kunnen nog voor een kink in de kabel zorgen, want ze mogen zich over het regeerakkoord uitspreken. Wat denkt u, gaan ze er alsnog voorliggen?
"Ze moeten wel instemmen. Doen ze het niet, dan plegen ze harakiri. Dan moet hun leiding aftreden, en dat zou het zoveelste incident binnen de SPD zijn. Maar er is heel veel ongenoegen, vooral ook omdat de vorige grote coalitie voor de SPD zo slecht is afgelopen. Het is de vraag of het de moeite waard is om met Angela Merkel te regeren. Ze doet het zó goed dat ze haar coalitiepartner bijna opeet, om het zo maar te zeggen."