"Herinnering aan wreed evenement"
Mark Koense raakte als kind op Zandvoort betoverd door de autoracerij. Hij was vijftien jaar werkzaam voor teams in onder andere de Formule 1 en de 24 uur van Le Mans. Tegenwoordig is hij autosportpublicist en onderzoeker van de competitiehistorie van racewagens voor veilinghuizen en verzamelaars. Koense werkte de afgelopen jaren aan een boek en een film over de historie van de Grote Prijs van Nederland. De NOS sprak met hem.
Mark Koense, waarom bent u hieraan begonnen?
"In 1983, aan het eind van een familiedagje aan het strand, zette ik voor het eerst voet op het circuit van Zandvoort. Ik was 11 jaar oud en één heerlijk uurtje lang liep ik door de verlaten pits en paddock, en stapte zielsgelukkig de wereld in die ik tot dan toe slechts had gezien op televisie en in de paar raceboeken en autotijdschriften die ik koesterde."
"Op weg naar de uitgang ontwaarde ik Jan Lammers in het kantoortje van de fameuze Rob Slotemaker slipschool en raapte de moed bijeen om een handtekening te vragen aan wat op dat moment de bekendste autocoureur van Nederland was. Jan signeerde prompt een poster die nog jaren de muren van mijn jongenskamer zou opsieren. Wat een dag!"
"Een paar weken daarna keerde ik terug naar Zandvoort en zag vanaf de toppen van de duinen René Arnoux in zijn Ferrari de Grand Prix winnen. Hoe kon ik weten dat 30 jaar later Jan en René twee dierbare vrienden zouden zijn geworden en schitteren in een boek en een film die ik zou maken over de geschiedenis van de Grote Prijs van Nederland?"
Zijn het boek en de film bedoeld als een eerbetoon aan het circuit?
"Ja, ik heb het voorrecht gehad inmiddels twintig jaar in de racerij actief te mogen zijn en door de verhalen van de vele mensen die ik in die tijd heb ontmoet, weet ik dat het originele circuit van Zandvoort een blijvende indruk heeft gemaakt op hen die de gloriedagen van de Grote Prijs van Nederland beleefden."
"Grand Prix Zandvoort probeert de vele herinneringen te bundelen aan wat een legendarisch, zij het soms wreed evenement was. En omdat de race werd verreden gedurende de eerste vier decennia van het wereldkampioenschap Formule 1, vertelt deze geschiedenis ook het verhaal van een sport die omgetoverd werd tot een fenomenale televisieshow waarvoor Zandvoort uiteindelijk een te klein toneel werd."
"Boven alles is Grand Prix Zandvoort een eerbetoon aan de mensen die hun leven wijdden aan de racerij en zo onwetend een elfjarig jochie inspireerden om diezelfde droom na te jagen."
Bloed, zweet en tranen?
"Het project heeft vijf jaar in beslag genomen omdat er steeds meer materiaal werd gevonden en steeds meer mensen hun medewerking verleenden. Foto's uit Londen, films uit Parijs, archieven uit Italië. Van het één kwam het ander. Er was een tijd dat het leek alsof het nooit af zou komen. Door heel Europa coureurs interviewen, ruim honderdduizend foto's doorspitten, duizenden feiten checken, dag en nacht statistieken uitpluizen, enzovoort, enzovoort. Dus ja, het bloed, zweet en tranengehalte was vrij hoog, maar het is superdankbaar werk. Het was als schatgraven, echt spannend."
Heeft u veel nieuws afgestoft of van zolders gevist?
"Vooral het uitpluizen van de archieven van de familie Van Alphen (hij stond als burgemeester aan de wieg van de autoraces in Zandvoort) leverde veel op, met name over de turbulente totstandkoming van het circuit. Ook de openhartigheid van de rijders over met name hun beleving van de risico's en de gevaren was een openbaring."
Wat maakte indruk tijdens het graafwerk?
"In emotionele zin, 1973; het meeste indruk maakt de afschuwelijke dood van Roger Williamson en de hartverscheurende poging van David Purley, aan wie ik het boek heb opgedragen, hem te redden. En de manier waarop Gijs van Lennep en TV-regisseur Martijn Lindenberg daarover vertellen. Indrukwekkend is ook 1953; kleurenbeelden van een wereld die we alleen in zwartwit kennen."
De laatste Grand Prix in de duinen was in 1985. Keert de Formule 1 nog terug in Zandvoort?
"De film en het boek geven antwoord op die vraag: er komt nooit meer een GP op Zandvoort en dat is maar goed ook, want Zandvoort bestaat nog omdat het geen Grand Prix meer organiseert."
Hoe kan het dat het circuit nog niet kopje onder is gegaan?
"Zandvoort houdt het hoofd boven water door doordeweekse exploitatie. Het genereert geld door niet alleen in weekeinden races te organiseren maar ook op werkdagen een arena te zijn voor training, hobby en educatie."
"Met een evenement als de Historic GP haalt het zelfs bijna vijftigduizend toeschouwers langs de kassa. Zandvoort is een clubcircuit geworden en moet dat ook blijven, alleen zo kan het renderen. Til het naar niveau Silverstone of Hockenheim en het is binnen drie jaar failliet. Juist door verouderd te zijn, is het circuit een perfect decor voor de Historic GP."