Wat merken we van boete Rabo?
Door economieredacteur André Meinema
De Rabobank moet een boete betalen van 774 miljoen euro in verband met het Libor-schandaal. De bank heeft samen met andere banken de rentetarieven voor leningen gemanipuleerd.
Het Libor-schandaal is een ingewikkelde kwestie. Hieronder beantwoorden we een aantal vragen die via Facebook en Twitter bij ons zijn binnengekomen:
Wat gaat de klant van de boete merken?Komt de bank in de problemen door zo'n hoge boete?Waar gaat het geld van deze boetes naartoe?Bestaat het systeem nog?Waarom doet de Rabobank daar eigenlijk aan mee?Hoe is dit te voorkomen in de toekomst?
Wat gaat de klant van de boete merken?
Per saldo niks. Het is natuurlijk niet zo dat de boete van 774 miljoen euro wordt verhaald op de klanten en dat de 7,5 miljoen rekeninghouders ieder 100 euro op moeten hoesten. De boete van 774 miljoen euro komt uit de zakken van de bank. Uit potjes die speciaal gereserveerd zijn voor tegenvallers, of de boete wordt van de winst afgetrokken.
De bank heeft deze zomer gezegd dat er geld opzij is gezet voor een boete, maar wilde niet zeggen hoeveel precies. Dat zou namelijk de hoogte van de schikking waarover de bank in gesprek was met toezichthouders in de weg zitten. Een bank treft vaker voorzieningen voor verliezen bij leningen, hypotheken of vastgoedbeleggingen en stort geld in de stroppenpot. Dat gaat ook ten laste van de resultaten.
De hoge boete werkt links of rechtsom natuurlijk door in de resultaten van de bank en dus zal de winst straks lager uitvallen.
Komt de bank in de problemen door zo'n hoge boete?
De Rabobank zit goed bij kas. De bank hield in de voorbije 2,5 jaar opgeteld ruim 5,8 miljard euro als winst over. Ook de kapitaalbuffers en de solvabiliteit zijn sterk. Dus daarover hoeven de bank en de klanten zich geen zorgen te maken.
Iets anders is dat de 774 miljoen euro (voor belastingen) niet gebruikt kan worden voor het verstrekken van leningen, kredieten of hypotheken. De vuistregel is dat voor elke euro die de bank heeft er voor een factor 10-15 uitgeleend kan worden. Dus in het geval van de boete gaat het in theorie om 7,5 miljard euro minder kredietverlening.
Ook de winstuitkering of dividend aan houders van Rabobank Ledencertificaten loopt geen gevaar. De 3-maandelijkse winstuitkering (vergoeding) is namelijk niet gekoppeld aan de winst van de bank maar aan de koers van Nederlandse staatsobligaties met een renteopslag.
Waar gaat het geld van deze boetes naartoe? (Niet alleen Rabobank, ook van de andere banken)
De boete is een schikking die is overeengekomen met een viertal Amerikaanse, Britse, Japanse en Nederlandse toezichthouders en met de Amerikaanse justitie en het Nederlandse OM. Dat zijn staatsinstellingen, het geld vloeit dus in de staatskas. Nederland strijkt 70 miljoen euro op. De helft van de boete is bestemd voor de Amerikaanse toezichthouder op het bankverkeer.
Het Liborschandaal heeft banken en handelaren tot nu toe veel geld gekost. Banken hebben inmiddels voor 2,8 miljard euro aan boetes aan hun broek. Bij meer dan 10 banken is het onderzoek nog gaande en daar rollen later dus ook nog boetes uit.
Bestaat het systeem nog?
Jazeker. Dagelijks zijn geldhandelaren en rentestrategen bezig met het vaststellen van de rentetarieven tussen banken.
Waarom handelaren de rente manipuleerden? Volgens Rabobank-verantwoordelijke Sipko Schat was dat om redenen van persoonlijk gewin. Het verbeteren van hun marktposities kon eventueel een bonus opleveren. Soms lukt dat, soms ook niet.
De bonussen vormden in goede tijden vaak een belangrijker bestanddeel van het inkomen dan het gewone salaris. Salarissen van 100.000 tot 200.000 euro waren gewoon. Daar bovenop kwamen bonussen die konden oplopen tot enkele tonnen.
Waarom doet de Rabobank daar eigenlijk aan mee?
In het kielzog van andere banken met uitbreidingsplannen besloot de Rabobank halverwege de jaren 90 een kantoor te beginnen in Londen, het hart van de financiële wereld. Het optuigen van zakenbank met alles daaromheen qua fusies en overnames kostte veel geld maar leverde per saldo niet veel op. Maar de afdeling die zich bezig hield met rente en rentederivaten was succesvoller en trad in 1999 toe tot het Libor-panel en later tot het Euribor-panel.
De Libor of London Interbank Offered Rate is de kortlopende depositorente die banken elkaar onderling aanrekenen op de Londense kapitaalmarkt en die weer de basis vormt voor tal van andere rentetarieven. Het is een graadmeter voor de beschikbaarheid van geld, het onderling vertrouwen en de risicoperceptie tussen banken. Euribor is dezelfde interbancaire rentemarkt maar dan voor de euro.
Libor en Euribor waren voor de financiële crisis begrippen waar heel veel mensen nog nooit van gehoord hadden en waar de meeste financieel journalisten niks mee deden. Het waren termen uit de haute finance. Dit soort rentetarieven klonken ook helemaal niet spannend.
De Libor- en Euribor-panels zag de Rabobank ook niet als risicovol en vooral als een administratieve bezigheid, nl het vaststellen van rentepercentages. Handelaren werden niet speciaal in de gaten gehouden en zaten bovendien op allerlei locaties: Londen, New York, Tokio en Utrecht.
Deelname aan de panels werd vooral gezien als een erkenning van de bank door andere grootbanken. Men deed graag zaken met de Rabobank. De niet-beursgenoteerde en coöperatieve bank met een unieke triple-A status, de hoogste kredietwaardigheid, kon in de jaren 2000 goedkoop en makkelijk aan geld komen.
De eerste berichten over het manipuleren van de Libor- en Euriborrente verschenen in 2008, toen de kapitaalmarkten ten gevolge van de financiële crisis opdroogden. Banken zouden hun posities fraaier voorstellen middels hogere rentes omdat ze bang waren dat ze anders als zwak en risicovol aangemerkt zouden worden en de financiering compleet zou opdrogen.
Hoe is dit te voorkomen in de toekomst?
Fraude, manipulatie, zelfverrijking mag natuurlijk niet. Niet in het groot en niet in het klein. Meer controle en scherper toezicht moeten de kans op misbruik en herhaling zo klein mogelijk houden. Je kunt echter niet uitsluiten dat het nooit meer gebeurt. Het blijft tenslotte mensenwerk.
Er dan maar mee stoppen is ook geen optie. Toen de Rabobank begin januari aankondigde dat ze uit het Euriborpanel stapte en andere banken volgden, pruttelde de Europese Commissie tegen. Volgens eurocommissaris Barnier is door het weglopen van banken de rente minder betrouwbaar geworden en heeft dat gevolgen voor investeerders, de economie en het vertrouwen in de markt.
Er is inmiddels wel een nieuw systeem in de maak, maar dat is nog niet zo eenvoudig. De Amerikaans-Europese beurs NYSE Euronext wordt verantwoordelijk voor de samenstelling van de Liborrente. Daarnaast zijn er andere verbeteringen voorgesteld. De groep banken die de tarieven samenstellen wordt waarschijnlijk vergroot. En banken zullen in de toekomst de werkelijke leentarieven doorgeven, in plaats van de te verwachten leentarieven.
De Rabobank moet een boete betalen van 774 miljoen euro in verband met het Libor-schandaal. De bank heeft samen met andere banken de rentetarieven voor leningen gemanipuleerd.