Al-Shabaab: van sharia tot terreur

Zelfmoordaanslagen, ontvoeringen en nu het gijzelingsdrama in Nairobi dat al aan tientallen mensen het leven heeft gekost. De islamitische terreurbeweging al-Shabaab uit Somalië zaait al jaren dood en verderf. Maar wie zijn ze, wat willen ze en waarom plegen ze terreuraanslagen?

In het kort is al-Shabaab een terreurorganisatie die 7de-eeuwse islamitische wetten wil invoeren, gebaseerd op de Koran. De sharia moet regeren en dat kan volgens al-Shabaab maar op één manier worden bewerkstelligd: via een bloedige strijd. Een strijd tussen moslims enerzijds en ongelovigen ('kuffar') anderzijds.

'De Jeugd'

Het aan al-Qaida gelieerde al-Shabaab betekent letterlijk 'de jeugd'. Van 2004 tot 2006 was al-Shabaab de gewapende jongerenafdeling van de Unie van Islamitische Rechtbanken, die in 2006 de macht greep in Somalië. Die machtsgreep werd door de bevolking omarmd, want er brak een korte periode aan van relatieve rust. Er kwam een einde aan corruptie, diefstal en afpersing. Ook kwam er een einde aan een jarenlange burgeroorlog tussen clans en krijgsheren.

Maar daarvoor in de plaats kwamen de excessen van de strenge sharia-wetgeving, zoals zware lijfstraffen, waarbij handen werden afgehakt of mensen werden gestenigd. De Unie van Islamitische Rechtbanken werd uit de hoofdstad Mogadishu verdreven door het Ethiopische leger. Al-Shabaab splitste zich af. Er kwam een nieuwe Somalische Overgangsregering, die bijzonder weinig voorstelde. Al-Shabaab greep de macht in grote delen van het land en regeerde volgens de sharia.

Arabische Lente

Na een jarenlange strijd slaagde een vredesleger van de Afrikaanse Unie erin om al-Shabaab grotendeels terug te dringen. De terreurbeweging moest Mogadishu helemaal prijsgeven. Een andere factor voor de afgezwakte slagkracht van al-Shabaab is het uitbreken van de Arabische Lente. Somalië oefende een grote aantrekkingskracht uit op buitenlandse jihad-strijders, maar door conflicten in andere Arabische landen, zoals Syrië, denken veel jihadstrijders dat ze elders nodig zijn.

Ook verspeelde de terreurbeweging veel krediet bij de bevolking door de ernstige hongersnood in Somalië twee jaar geleden. Al-Shabaab weigerde buitenlandse hulporganisaties toe te laten.

Guerrillastrijd

Waar al-Shabaab jarenlang in het machtsvacuüm sprong in het door burgeroorlog verscheurde land, is de terreurbeweging sindsdien gedwongen tot een guerrillastrijd. Ook al is de macht van al-Shabaab marginaal, door grote aanslagen te plegen, blijven ze een kracht waarmee serieus rekening dient te worden gehouden.

Dat al-Shabaab middels guerrillamethoden de strijd voortzet, komt doordat in 2011 het Keniaanse leger samen met de Fransen de terreurbeweging verder en verder terugdrong. Hoewel de interventie daarin succesvol bleek, schuilt er tegelijkertijd gevaar in. Buitenlandse inmenging is in Somalië een heikel punt. Hoe slecht het ook gaat met het land, Somaliërs houden niet van buitenlanders die hen komen 'redden'. In 1993 sleepten ze de lijken van Amerikaanse soldaten door Mogadishu, later keerden ze zich tegen Ethiopische militairen die de islamisten hadden verjaagd.

Averechts effect

De Keniaanse inval kon wel eens een averechts effect hebben, waarschuwden analisten. Het was wat de islamitische strijders nodig hadden om populariteit terug te winnen. Kenia is overwegend christelijk, dus al-Shabaab vroeg de Somalische moslimbevolking of ze hun land werkelijk willen laten bezetten door christenen. Al-Shabaab kondigde een gewapende strijd aan over de grenzen.

Met de bloedige gijzeling in een winkelcentrum in de Keniaanse hoofdstad Nairobi voegen de terroristen de daad bij het woord. De rol van al-Shabaab is nog niet uitgespeeld.