Duitsland kiest, maar hoe?
Zondag kunnen 61,8 miljoen stemgerechtigde Duitsers een nieuw parlement kiezen. Het Duitse kiessysteem is een combinatie van het Amerikaanse stelsel van kiesdistricten en het Nederlandse model van evenredige vertegenwoordiging.
De verdeling van de minimaal 598 Bondsdagzetels gaat als volgt:
Erststimme
In Duitsland brengen de kiesgerechtigden twee stemmen uit. Met de eerste stem (Erststimme) wordt een kandidaat uit het eigen kiesdistrict gekozen. Duitsland telt 299 kiesdistricten. Die zo zijn ingedeeld dat er in elk gebied ongeveer evenveel kiesgerechtigden wonen, zo'n 250.000.
Wie uit een district als afgevaardigde naar de Bondsdag gaat, wordt bepaald door het principe 'the winner takes it all'. Degene die in een district de meeste eerste stemmen krijgt, gaat naar Berlijn. De helft van het aantal zetels in de Bondsdag wordt gevuld door de 299 afgevaardigden uit de kiesdistricten.
Zweitstimme
De andere helft van de zetels wordt verdeeld met de tweede stem (Zweitstimme). Alhoewel de naam anders doet vermoeden, is de tweede stem belangrijker dan de eerste. Met de tweede stem kiest iemand niet voor een persoon kiezen, maar voor een landelijke partij.
Deze stem bepaalt net als in Nederland de hoeveelheid zetels die elke partij in de Bondsdag krijgt. Dus als bijvoorbeeld de CDU 40 procent van de tweede stemmen krijgt, heeft de partij recht op 40 procent van de zetels. De zetels worden in eerste instantie bezet door de mensen die direct gekozen zijn via de eerste stem. De overige plaatsen worden opgevuld door kandidaten van de regionale kieslijsten. Hoe hoger iemand op deze lijst staat, hoe groter de kans is dat hij of zij als afgevaardigde naar Berlijn gaat.
Kiesdrempel
In Duitsland geldt een kiesdrempel van 5 procent. Als een partij minder dan 5 procent van de tweede stemmen haalt, krijgt die geen plek in de Bondsdag.
Als die partij wel minstens drie kiesdistricten wint, kunnen die afgevaardigden als groep (Gruppe) naar Berlijn komen. Zo'n groep heeft overigens minder rechten dan de fracties van partijen die de kiesdrempel wel haalden.
Überhangmandate
Hoewel er normaal gesproken 598 zetels in de Bondsdag te vergeven zijn, komt het wel eens voor dat er meer mensen zitting nemen. Dat kan gebeuren als een partij meer eerste dan tweede stemmen heeft behaald. Bijvoorbeeld: een partij wint zes kiesdistricten, maar haalt vier zetels via de tweede stem. De twee overgebleven direct gekozen kandidaten mogen toch zitting nemen in de Bondsdag. Deze extra zetels worden Überhangmandate genoemd.
Die zetels verstoren de verhoudingen in het parlement, omdat de verkiezingsuitslag dan niet meer correspondeert met de zetelverdeling. Om dat verschil op het heffen, is dit jaar een nieuwe regel van kracht. Als een partij recht heeft op Überhangmandate, krijgen alle andere partijen ook datzelfde aantal zetels erbij. Die worden Ausgleichsmandate (compensatie-zetels) genoemd. Het aantal parlementariërs kan door die regel oplopen tot meer dan 700.