Hoe Eurlings 'onze IOC-man' werd
Als dinsdag 10 september IOC-voorzitter Jacques Rogge afscheid neemt, en zijn opvolger als belangrijkste sportbestuurder ter wereld wordt gekozen, krijgt Nederland ook een nieuw gezicht bij het Internationaal Olympisch Comité: Camiel Eurlings.
door onze redactie
De KLM-topman en voormalig CDA-minister neemt op die dag in Buenos Aires de vrijgekomen plek in van scheidend IOC-lid koning Willem-Alexander. Wegens het aanvaarden van het koningschap moet hij immers - zo was de afspraak met de regering bij zijn aantreden in 1998 - afscheid nemen van het IOC-lidmaatschap, dat hij volgens ingewijden met veel plezier, passie en inzet vijftien jaar lang heeft vervuld.
Het was en is echter geen vanzelfsprekendheid dat een, om welke redenen dan ook, vrijgekomen plek hoe dan ook door hetzelfde land mag worden ingenomen. Er zijn 204 landen lid van het IOC en slechts 103 IOC-leden. Dus maximaal de helft heeft een zetel. Nieuwe leden moeten worden voorgedragen en de hoogste bestuurders van het IOC, verenigd in het uitvoerend comité, moeten de kandidatuur steunen.
Luxe
Het luxe aantal van maar liefst vier IOC-leden, dat Nederland in het vorige decennium een aantal jaren heeft gehad, was in 2010 om uiteenlopende redenen al teruggelopen tot slechts één Nederlandse positie in het voornaamste sportbestuur ter wereld.
Els van Breda-Vriesman, IOC-lid van 2001 tot 2008, moest stoppen toen ze het voorzitterschap van de Internationale Hockeyfederatie kwijtraakte. Hein Verbruggen (1996-2005 en 2006-2008) was IOC-lid in zijn rol als voorzitter van de Wielerbond UCI en werd na de Olympische Spelen in Peking in 2008 erelid van het IOC. Voormalig judokampioen Anton Geesink (1987-2010) werd IOC-lid als oud-top-olympiër, maar overleed plotseling in 2010.
Op dat moment was van de vier Nederlandse posities uit 2008 nog slechts één plek over, die van de toenmalige kroonprins Willem-Alexander, die in 1998 was toegetreden tot het IOC. Mede dankzij de inbreng van de ervaren sportbestuurder Verbruggen groeide hij steeds meer in zijn rol van IOC-lid.
Maar iedereen wist, de kroonprins voorop, dat het koningschap hem zou nopen deze positie op te geven om elke schijn van belangenverstrengeling te voorkomen. Daarmee dreigde Nederland echter na de abdicatie en de troonsbestijging zijn laatste zetel in het IOC te verliezen.
Opvolger gezocht
Vanaf 28 januari 2013, de dag dat koningin Beatrix haar troonsafstand aankondigde, ging het bestuur van NOC*NSF, waarin formeel ook Willem-Alexander als IOC-lid zitting had, officieel op zoek naar een opvolger voor de prins bij het IOC. Ook NOC*NSF-voorzitter en oud-hockeybestuurder André Bolhuis zocht intensief mee, terwijl hij zelf ook de wens koesterde het volgende Nederlandse IOC-lid te worden.
Het NOC*NSF-bestuur voerde in korte tijd gesprekken met zo'n dertig kandidaten uit drie categorieën: oud-sporters, sportbestuurders en topmensen uit het bedrijfsleven. Uiteindelijk kwam men noch tot een consensus over een profielschets noch tot overeenstemming over een geschikte kandidaat.
Vanaf dat moment werd het lobbywerk buiten de vergaderzaal geïntensiveerd. De vrees bestond dat men, zoals in het verleden vaak gebeurde, rollebollend over straat zou gaan. De toenmalige kroonprins en Hein Verbruggen wilden dat te allen tijde voorkomen, net als enkele vooraanstaande NOC*NSF-bestuurders.
Binnen termijn Rogge
Overeenstemming over één ding was er wél: de opvolging moest nog tijdens de ambtstermijn van IOC-voorzitter Jacques Rogge rondkomen. Van de Belgische bestuurder is bekend is dat hij een uitstekende band heeft met Verbruggen en koning Willem-Alexander. Daarnaast draagt hij Nederland, binnen zijn mogelijkheden, een warm hart toe.
Op 1 juli 2013 maakte de RVD bekend dat koning Willem-Alexander per direct terug zou treden als IOC-lid om ruimte te maken voor zijn beoogd opvolger: Camiel Eurlings. Het uitvoerend comité van het IOC steunde de kandidatuur van Eurlings nog dezelfde dag, in alle openheid.
Strategisch belang
Twee maanden later, op 31 augustus, meldde NRC Handelsblad dat Verbruggen en de huidige koning een actieve rol hadden gespeeld bij de succesvolle lobby voor Eurlings als nieuw IOC-lid. Uit een onderschepte brief aan het NOC*NSF-bestuur van het tweetal, met een kopie aan Rogge, blijkt dat men Bolhuis geen geschikte kandidaat achtte "op basis van strategisch belang vanuit Nederland binnen het IOC op langere termijn".
Vanuit de boezem van het IOC had het tweetal begrepen dat de behoefte aan topmensen uit het bedrijfsleven groot was en dat dus zo'n kandidaat het meest kansrijk is. Daarnaast vindt de toewijzing van de Olympische Spelen van 2028, een nog altijd niet gedoofde droom bij de betrokkenen, plaats in 2021. Op dat moment zou Bolhuis 75 jaar zijn en in 2028 al 82, terwijl IOC-leden op hun 80ste definitief moeten terugtreden.
In de uitgelekte brief van de kroonprins en Verbruggen aan NOC*NSF stond verder: "De betrokkene zou voldoende tijd moeten krijgen om stapsgewijs een loopbaan binnen het IOC te kunnen opbouwen, zodat tegen de tijd dat een olympische kandidatuur zou gaan spelen, hij of zij een stevige positie heeft binnen de organisatie."
Op bezoek bij Rogge
Oud-hockeyer Bolhuis, die al jaren ijverde voor een zetel in het hoogste sportorgaan, lobbyde in de maanden voorafgaand aan de definitieve keuze voor Eurlings binnen en buiten de landsgrenzen actief voor zijn eigen kandidatuur. Onder meer door met oud-IOC-lid Van Breda-Vriesman bij Jacques Rogge op bezoek te gaan. Volgens de NRC-reconstructie hoorde Rogge het tweetal aan, maar deed hij geen enkele toezegging.
Het andere tweetal, dat lang aan het idee van een oud-sporter als opvolger hechtte, raakte in dezelfde periode steeds meer overtuigd van het feit dat een CEO, een topman of -vrouw uit het bedrijfsleven, in het IOC het beste zou zijn voor Nederland, mede met het oog op de droom van 2028. Ook juist binnen het IOC is er behoefte aan mensen met een groot commercieel inzicht, grote talenkennis en een groot netwerk, begreep men van onder meer Rogge.
Zo kwam men bij de nog maar 39-jarige Camiel Eurlings uit, de KLM-topman en voormalig CDA-minister van Verkeer en Vervoer. Hij was ook lange tijd de gedoodverfde opvolger van Jan Peter Balkenende als CDA-leider.
Olympisch Vuur
Maar Eurlings had twijfels. Hij had tussen september 2011 en december 2012 geproefd van de sport als baas van het Olympisch Vuur, de organisatie die Nederland warm moest maken voor de Spelen in 2028. Dat dat geen doorslaand succes was, was niet per se aan Eurlings toe te schrijven, maar verklaarde wel mede de reserves bij Eurlings om in het IOC te stappen, een functie die in theorie voor 32 jaar zou kunnen zijn.
Ook was er flinke kritiek op het feit dat juist híj, en niet iemand afkomstig uit de sportwereld, de voorname rol bij de Olympisch Vuur vervulde.
Obstakel
Zijn baan bij KLM vormt het volgende obstakel. Hij begon als baas van de vrachtdivisie, maar sinds 1 juli 2013 is hij president-directeur bij KLM. Hoe je het ook bekijkt, het is voor een multinational toch risicovol een topman bij een organisatie als het IOC te hebben, een organisatie die in mindere tijden met onder meer omkoping werd geassocieerd. Daarnaast leefde bij de overige bestuurders de angst dat de sportfunctie Eurlings te veel tijd zou gaan kosten.
Uiteindelijk ging Eurlings overstag, mede onder druk van de koning, die er grote waarde aan hechtte zijn erfenis bij het IOC veilig te stellen. Met KLM werd afgesproken dat de tijd die Eurlings aan zijn nieuwe functie zal besteden, beperkt zal blijven tot een vastgesteld aantal dagen per jaar, zo'n tien tot veertien in totaal.
Intussen heeft Bolhuis het zichzelf lastig gemaakt door zijn eigen lobby te voeren in weerwil van wat mannen met het statuur van Verbruggen en de koning deden. Zonder overleg, en zonder het Nederlandse belang voorop te stellen, in de ogen van zijn critici.
Het elfde IOC-lid
Hoe ging het uiteindelijk? Nog geen zes weken nadat hij koning was geworden, liet Willem-Alexander het IOC weten dat hij per direct én vervroegd terugtrad om ruimte te maken voor zijn opvolger. Camiel Eurlings werd op 1 juli officieel voorgedragen bij het IOC. Dat recht is voorbehouden aan een scheidend lid en een erelid, in dit geval Verbruggen. Het uitvoerend comité van het IOC ratificeerde de voordracht de volgende dag.
Dinsdag werd over Eurlings' kandidatuur worden gestemd door de 103 IOC-leden. Een formaliteit. Waarna Eurlings de eed zal afleggen en het elfde Nederlandse IOC-lid in de geschiedenis zal worden. In theorie zelfs tot het jaar 2053.
Met dank aan de koning.