Merkel inhoudelijk, rivaal joviaal
Door correspondent Tim de Wit
Het was het enige tv-debat tussen Angela Merkel en Peer Steinbrück in de Duitse verkiezingscampagne: negentig minuten strak geregisseerde televisie. Merkel maakte inhoudelijk een sterke indruk, maar Steinbrück kwam veel jovialer de huiskamer binnen.
De verwachtingen waren enorm. Met name voor SPD-lijsttrekker Steinbrück werd dit debat als belangrijkste moment van de campagne gezien. Hij ligt ver achter in de peilingen en moet werkelijk windkracht 12 in de rug hebben om nog een kans te maken. Met rond de 20 miljoen tv-kijkende Duitsers was er voor Steinbrück dus veel te winnen.
We kennen de 66-jarige oud-minister van Financiën deze campagne vooral van uitglijders; domme, ondoordachte opmerkingen waardoor hij veel sympathie verloor. Maar nu toonde hij zich van zijn beste kant. "U denkt toch niet dat ik me ooit nog eens uit ga laten over het salaris van politici?", zei hij vol ironie, nadat hem ernaar gevraagd werd. Een half jaar geleden kreeg hij namelijk alle hoon over zich heen, nadat hij had gezegd dat de bondskanselier te weinig verdiende.
Minzaam lachje
Humor was bij bondskanselier Merkel ver te zoeken. Ze maakte een vermoeide indruk en kon er slechts bij haar slotwoord in de camera een minzaam lachje uitpersen. Desalniettemin pareerde ze veel vragen met gemak, niet in de laatste plaats omdat veel cijfers vóór haar spreken. Onder haar bewind is het aantal werklozen van 5 miljoen naar minder dan 3 miljoen teruggebracht. Ook stevent haar regering af op een begrotingsoverschot, een unicum in het door de crisis geplaagde Europa.
Steinbrück, die opnieuw hamerde op de invoering van een minimumloon, deed er alles aan om te benadrukken dat er ondanks het economische succes grote groepen Duitsers in armoede leven. Maar het nadeel voor de SPD is dat veel Duitsers die onder het bestaansminimum moeten rondkomen, helemaal niet meer gaan stemmen. Het mobiliseren van niet-stemmers is voor de SPD de belangrijkste opgave in de komende weken.
Spionage-affaire
Merkel had het even lastig bij het spionage-schandaal rond de NSA. De afluisterpraktijken van de Amerikaanse geheime dienst zijn na de onthullingen van klokkenluider Edward Snowden een groot thema in Duitsland. Merkel blijft in haar uitlatingen in hoeverre ze op de hoogte was van deze praktijken altijd vaag, ook nu. "Spionage van deze omvang was mij niet bekend", zei ze. Maar wat ze dan wél wist, blijft in het midden.
Dat was het euvel dat de tv-kijker het gehele debat parten speelde. Doordat er maar liefst vier presentatoren vragen stelden (het debat werd op vier zenders tegelijk uitgezonden), was er weinig ruimte om een thema uit te diepen. Elke presentator wilde immers zijn eigen stempel op de avond drukken.
Toch zal Steinbrück met het beste gevoel gaan slapen. Hij heeft zijn imago met zijn frisse optreden opgepoetst. Voor bondskanselier Merkel was het vooral belangrijk geen fouten te maken en te laten zien wat er onder haar leiding verbeterd is in Duitsland. Fouten maakte ze niet, maar ze zal de komende weken meer energie in haar optredens moeten steken om haar kiezers te blijven overtuigen.