Aanpak 'spookmigranten' nagevolgd

Door redacteuren Robert Bas en Jikke Zijlstra

Steeds meer gemeenten dwingen bedrijven met arbeidsmigranten om hun werknemers in te schrijven in de gemeentelijke administratie. Zo hopen ze uitbuiting en het bestaan van spookburgers te voorkomen.

Twee jaar geleden was Westland nog de enige gemeente die dit deed; inmiddels zijn dat er zeventien, blijkt uit een rondgang van de NOS.

Huisvesting

Nog altijd woont een deel van de arbeidsmigranten uit landen als Polen, Roemenië en Hongarije in illegale onderkomens.

Dankzij de inschrijving in de gemeentelijke basisadministratie (GBA) weten gemeenten waar migranten wonen en kunnen ze dus controleren of de huisvesting in orde is. Ook krijgen ze beter zicht op het aantal arbeidsmigranten in hun gemeente.

Half miljoen migranten

In Nederland wonen volgens het CBS 587.870 arbeidsmigranten uit Midden- en Oost-Europa. Van hen staat ongeveer de helft niet ingeschreven in de GBA, om verschillende redenen. Wie korter dan vier maanden in Nederland blijft, hoeft zich niet in te schrijven.

Daarna is inschrijving wel verplicht, maar veel migranten weten of kunnen dat niet, omdat ze volgens de gemeente niet de juiste documenten hebben.

Sommigen doen het bewust niet, omdat ze dan geen gemeentelijke belastingen en waterschapsbelasting hoeven te betalen. Dat kan jaarlijks al gauw 500 euro schelen.

Westland-methode

Om inschrijving te stimuleren, ontwikkelde de gemeente Westland in 2011 een methode om grote groepen arbeidsmigranten snel in te schrijven in de GBA. Dat gebeurt tijdens speciale 'maatwerkavonden', waarbij zo'n 200 werknemers binnen een uur worden ingeschreven.

Tegelijkertijd gebruikt Westland de toeristenbelasting als pressiemiddel. Een werkgever of verhuurder die arbeidsmigranten onderdak biedt, moet toeristenbelasting betalen als zij niet in de GBA staan geregistreerd. Dat bedrag varieert van zo'n 0,80 euro tot 2,30 euro per werknemer per nacht.

Massale inschrijvingen

Het Noord-Brabantse Zundert zet de toeristenbelasting sinds dit voorjaar in als drukmiddel. Met succes. "De werknemers schrijven zich massaal in", zegt wethouder De Beer. "Vorig jaar stonden er zo'n 700 arbeidsmigranten bij ons ingeschreven, nu zo'n 1300."

Komend najaar starten meer gemeenten in Noord-Holland met deze methode. Enkele andere gemeenten in Noord-Brabant overwegen ermee te beginnen.

Asscher voorstander

Minister Asscher van Sociale Zaken en Werkgelegenheid is een groot voorstander van inschrijving in de GBA. "Zo krijgt de (lokale) overheid immers het broodnodige inzicht in aantallen en verblijfplaats."

Ook ziet hij het als een belangrijk middel in de strijd tegen slechte werk- en woonomstandigheden van sommige arbeidsmigranten.

Voordelen

Voor arbeidsmigranten heeft registratie in de gemeentelijke administratie ook andere voordelen. Na een jaar kun je je inschrijven bij een woningcorporatie.

Als je vervolgens een huurhuis vindt, kan je huurtoeslag krijgen: zo'n 1800 euro per jaar. En na vijf jaar kun je een verzoek indienen om genaturaliseerd te worden tot Nederlander.