"Groningse" Dode Zee-rollen te zien

In het Drents Museum in Assen wordt vandaag een tentoonstelling geopend over de Dode Zee-rollen. Het is voor het eerst in bijna 20 jaar dat een groot aantal van de kwetsbare Joodse documenten op een tentoonstelling in Europa wordt getoond. Enkele stukken op de tentoonstelling waren nog nooit eerder voor het publiek te zien.

De honderden teksten werden tussen 1947 en 1956 gevonden in grotten rond de nederzetting Qumran, in de buurt van de Dode Zee.

Toeval

"Drie jonge bedoeïenenmannen hebben per toeval de eerste grot ontdekt", vertelt Mladen Popovi?. Als hoofd van het Groningse Qumran Instituut is hij gastconservator van de tentoonstelling en schreef hij een boek over de expositie. "Toen archeologen daar lucht van kregen, is er een race ontstaan tussen archeologen en de bedoeïenen, om nog meer grotten te ontdekken. De bedoeïenen hebben dat glansrijk gewonnen, want die hebben de meeste grotten met de mooiste rollen ontdekt."

De rollen zijn waarschijnlijk verstopt toen Romeinse bezetters de Joodse opstand neersloegen rond 70 na Christus. "We denken dat mensen die teksten in veiligheid hebben willen brengen. Daarin zijn ze geslaagd, want de teksten hebben het overleefd. De mensen zelf waarschijnlijk niet, want ze zijn nooit meer teruggekomen om de teksten op te halen."

Onschatbare waarde

De documenten zijn van onschatbare waarde voor historici en theologen. Het zijn Hebreeuwse teksten uit de tijd van Jezus en ouder. "Voordien hadden we geen teksten uit die tijd uit dat gebied. De Bijbelteksten die we hadden, waren allemaal middeleeuws", legt Popovi? uit. "Het is een tijdmachine. Niet gehinderd door latere traditie of toeval kunnen we zien wat mensen in die tijd lazen en wat ze belangrijk vonden."

Door de duizenden fragmenten ontdekten wetenschappers bijvoorbeeld dat de Bijbel in die tijd lang niet zo rigide vastlag als werd aangenomen. "Enerzijds werden de bekende Hebreeuwse teksten teruggevonden, maar opvallend genoeg zijn dat niet de enige teksten die er zijn. Er zijn ook hele andere vormen van Bijbelse boeken en teksten die volledig onbekend waren. Onze kennis van het jodendom en het vroege christendom is daardoor volledig op de kop gezet."

Dutch Cave

In de tentoonstelling zijn ook drie teksten opgenomen uit de Dutch Cave. Die is zo genoemd omdat er in de jaren 60 Nederlands geld werd gebruikt om onderzoek te doen naar de teksten uit de grot. Onderzoekers van het Qumran Instituut in Groningen waren de eersten die mochten publiceren over die teksten, zoals de Tempelrol, met een recordlengte van 8 meter. Die zal overigens niet in Assen te zien zijn; daar is het langste fragment een meter lang.

Omdat de perkamenten zo kwetsbaar zijn, worden ze niet constant verlicht maar moeten bezoekers zelf een lampje aandoen. Ook zullen de teksten halverwege de duur van de tentoonstelling worden vervangen door andere exemplaren. Het Drents Museum verwacht dat liefhebbers er daarom voor zullen kiezen na de wisseling in oktober nogmaals naar Assen te reizen.

Vanaf dinsdag is het publiek welkom bij de tentoonstelling. Die duurt tot 5 januari.