Consument bedrogen met vlees, vis

Door Gert-Jan Dennekamp en Jikke Zijlstra

Consumenten worden op veel manieren bedrogen als ze vlees of vis kopen. Niet alleen met rundvlees, maar ook met vis en halalvlees wordt gefraudeerd. In al deze gevallen betaalt de consument te veel en krijgt hij niet waar hij voor betaalt.

Dat blijkt uit gesprekken die de NOS voerde met diverse voedseldeskundigen, zoals toezichthouders, hoogleraren, laboranten en andere onderzoekers. Volgens hen is de fraude met rundvlees geen incident, maar wordt er al langer op grotere schaal op allerlei manieren gesjoemeld met voedsel vanwege economische belangen.

Aan vis en vlees worden heel vaak goedkope stoffen en water toegevoegd. Die zorgen ervoor dat het voedsel zwaarder wordt. Dat is toegestaan, maar dat moet wel op het etiket staan. Betrokkenen zeggen dat dit lang niet altijd het geval is. De consument wordt in dat geval eigenlijk opgelicht.

Dolfijn

"Er is hier bijna geen Nederlandse kibbeling te vinden waar geen stoffen aan zijn toegevoegd. Meestal in China, omdat dat goedkoper is. Daarna gaat de kibbeling weer terug naar Nederland", aldus een bron die anoniem wil blijven.

Uit meerdere onderzoeken van de deskundigen blijkt dat het ook regelmatig misgaat met de verkoop van andere vis. Goedkope Aziatische of Afrikaanse vissen worden verkocht als de veel duurdere kabeljauw, tong of schol.

Uit recent Deens onderzoek naar schol blijkt dat zestien procent geen schol is, maar een goedkopere vis. Ook tonijn blijkt lang niet altijd echte tonijn te zijn: zo trof een onderzoeker van het Wageningse onderzoeksbureau Imares dolfijn aan in een verpakking waar volgens het etiket tonijn in zou moeten zitten.

Achtergrond

Verder is halalvlees lang niet altijd halal. Een laborant vertelt dat hij regelmatig 'halal' rundergehakt onderzoekt. Dat bevat wel eens sporen van varkensvlees. Schapenvlees is ook lang niet altijd schapenvlees, aldus de deskundigen.

Op welke schaal wordt gefraudeerd, is niet bekend. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit houdt geen speciale lijst bij van fraudemeldingen. In de VS en Engeland gebeurt dat wel. De NVWA inventariseert wel de meldingen van voedselveiligheid.

De NVWA houdt de laatste jaren nauwelijks toezicht op voedselfraude, zeggen hoogleraren Van Boekel en Van Ruth. Als gevolg van bezuinigen richt de NVWA zich vooral op voedselveiligheid en is de controle van voedselfraude naar de achtergrond verschoven. Pas als een voedselfraude aan het licht komt, volgen meer controles.

Weekenden

"Het is bijna onmogelijk om te waarborgen dat wat er op het etiket staat, ook in het voedsel zit. Dat controleren, kost heel veel geld", zegt hoogleraar voedselkwaliteit Tiny van Boekel van de universiteit Wageningen. "Het is een kwestie van vertrouwen. In de meeste gevallen gaat het goed. Maar soms zijn er incidenten, zoals nu met paardenvlees. Dan blijken er toch gaten in het systeem te zitten."

Laboratoria bezwijken bijna onder de toevloed van verzoeken om voedsel te testen. Sommige laboratoria in Nederland, Duitsland, Engeland en Frankrijk kunnen de vraag bijna niet aan. Bij TLR in Rotterdam werken de medewerkers al enkele weken ook in de weekenden en tot 's avonds laat door, aldus directeur Harm Janssens.

Mail de maker via Gert-Jan.Dennekamp@nos.nl