Rutte met extra ondergoed naar top

Door correspondent Tijn Sadée

Het wordt de Battle of the Budget: de speciale EU-top over Europa's begrotingen voor de jaren 2014-2020. Bijna 1100 miljard wil Brussel in de pot. "Onaccaptabel in deze crisistijd", vindt Den Haag. En Londen dreigt intussen met 'de atoombom', Brussels jargon voor een veto.

Er worden door heel Europa wegen en bruggen mee gebouwd, arme regio's mee ondersteund en boeren direct van uitbetaald: de Europese begrotingen. Jaarlijks is er 130 miljard euro te besteden. De 27 EU-landen spekken de pot zelf, maar halen die vervolgens weer leeg om in eigen land hun projecten te financieren.

"Over de hoogte van een jaarbegroting is altijd ruzie", zegt Guy Verhofstadt, fractieleider van de Europese liberalen waartoe ook de VVD behoort. "Landen willen allemaal het onderste uit de kan, maar dan komt de dag dat ze moeten betalen en dan zetten ze allemaal de hakken in het zand."

Veldslag

Op de Europese top die vandaag in Brussel begint gaat het niet om een 'eenvoudige' jaarbegroting, maar over de méérjarenbegroting, over de jaren 2014-2020. En dan wordt het geruzie al snel een ware veldslag. The Battle of the Budget, wordt de top al genoemd. Of: de three shirts summit.

Voorzitter van de Europese Raad Herman Van Rompuy, die de top voorbereidt, adviseerde de afgelopen dagen Mark Rutte en de andere regeringsleiders om extra overhemden en ondergoed mee naar Brussel te nemen. Het wordt een lange en taaie zit, dat weet Verhofstadt nog uit de tijd dat hij als premier van België over een vorige meerjarenbegroting onderhandelde. Verhofstadt: "Maar het wordt vooral een Turkse bazaar."

Rumoerig, dat wordt het zeker. En als koopman op deze bazaar moet je het hard durven spelen, want geen enkele regeringsleider wil naar huis met de boodschap: "Brussel krijgt meer, maar thuis halen we de broekriem nog verder aan."

Onacceptabel

Toch moeten de begrotingen omhoog, rekende de Europese Commissie voor op basis van een optelsom van wat landen de afgelopen jaren úit de Brusselse pot haalden. Bijna 1.100 miljard euro voor de jaren 2014-2020, alle buiten de begroting gehouden posten inbegrepen. Het komt neer op 155 miljard per jaar. Een flinke verhoging ten opzichte van de huidige 130 miljard.

"Onacceptabel", vinden landen als Nederland en Groot-Brittannië. Den Haag wil van die 1.100 minstens 100 eraf; Londen 200. En als de Britten hun zin niet krijgen, dreigen ze met een veto. "Dat noemen wij in Brussel de atoombom", zegt een EU-diplomaat. "Elk land heeft 'm op zak, maar je praat er liever niet over, want na gebruik ontploft de boel."

Clash

Het zal volgens Verhofstadt een confrontatie worden tussen arm en rijk. De welvarende netto-betalers willen een lagere begroting, en ze willen een korting, een rebate, op hun eigen bijdrage aan Europa. Groot-Brittannië heeft zo'n rebate in het verleden vast laten leggen in verdragen. Maar de korting die Nederland in 2006 bedong, 1 miljard, loopt in 2013 af. Opnieuw onderhandelen dus.

En dan zijn er nog de Denen: die willen een korting van 130 miljoen. "Tegenover deze club staat de club van minder rijke, netto-ontvangende landen", schetst Verhofstadt het speelveld. "Polen en Spanje bijvoorbeeld willen behoud van de flinke subsidies voor hun boeren en hoge budgetten uit het cohesiefonds waarmee hun arme regio's worden ondersteund."

Dit wordt een clash, zegt Verhofstadt. "De Nederlanders willen een modernere begroting: minder naar landbouw, meer naar onderzoek en technische vernieuwing. En ze hebben gelijk. Ik vrees alleen dat het tot een compromis komt waar niemand bij gebaat is."

Brexit

Maar de meeste zorgen heeft Verhofstadt over de positie van Groot-Brittannië. Niet alleen premier Camerons eigen conservatieven, maar ook Labour is nu "weggezakt in het eurosceptische moeras", zegt Verhofstadt.

Of Cameron zijn 'atoombom' zal inzetten? Verhofstadt houdt rekening met dit dramatische verloop. "In de Europese wandelgangen praat iedereen al over een Brexit, de exit van Groot-Brittannië uit de EU." En als Cameron het niet doet, dan staat Verhofstadt zélf in de coulissen klaar met een heel lang mes. "Als er een deal over de meerjarenbegroting komt die niet bevalt, gebruikt het Europees parlement z'n veto."