'Selectie schuldsanering is strenger'
Door verslaggever Bart Kamphuis
Een groeiend aantal mensen met problematische schulden krijgt geen toegang tot de wettelijke schuldsanering. Dat is het gevolg van nieuwe selectiecriteria van gemeentelijke schuldhulpverlening. Gemeenten vrezen dat mensen met problematische schulden niet meer geholpen kunnen worden.
Voor wie schulden een onoverkomelijk probleem zijn, bestaat de 'Wet sanering natuurlijke personen' (Wsnp). Dat betekent 3 jaar op een houtje bijten, waarna de rechter de schulden kwijtscheldt. De gemeentelijke schuldhulpverlening bereidt de aanvraag voor een wettelijke schuldsanering voor.
Minder zaken
Han von den Hoff van het Bureau Wsnp dat het aantal aanvragen van de saneringsregeling bijhoudt: "We hebben vorig jaar een stijging gezien van het aantal Wsnp-zaken. En tegen alle verwachting in is die stijging dit jaar afgezwakt. We zien minder zaken dan vorig jaar. Minder zaken dan we gezien de crisis hadden verwacht."
- Waarom is dat tegen de verwachting in?
"Als je de publicaties in de gaten houdt, dan zie je dat wat betreft de schuldenproblematiek de seinen op rood staan. Meer mensen die de premie zorgverzekering niet kunnen betalen. Meer mensen die de hypotheek niet kunnen betalen. Meer jongeren die in de schulden komen. Je zou verwachten dat dit tot meer Wsnp-zaken leidt."
Vanaf 2012 moet iedere gemeente een eigen beleid voor schuldhulpverlening hebben. Nadja Jungmann, lector schuld en incasso aan de Hogeschool Utrecht, adviseert gemeenten bij het opstellen van beleid voor schuldhulpverlening.
"Gemeenten zijn steeds kritischer op de vraag: 'Kan jij wel een schuldregeling aan?' Er is een vrij substantiële groep mensen waarvoor geldt dat zij niet de tering naar de nering willen zetten, of kunnen zetten. Voorheen probeerden gemeenten die groep te helpen. Nu zeggen ze: 'We helpen alleen die groep waarvan we weten dat een schuldregeling ook echt een oplossing is."
Regionale verschillen
Gemeenten stellen strengere criteria voor schuldhulp. Ze opereren daar niet allemaal hetzelfde in.
Jungmann: "We zien heel nadrukkelijk verschillen. Je ziet bijvoorbeeld verschillen in de vraag of mensen na een aanmelding nog een keer terug mogen komen. In de ene gemeente mag je een later jaar een nieuwe aanvraag indienen. In de andere gemeente pas na vijf jaar. We zien ook verschillen bij huizenbezitters. In de ene gemeente kan je met een eigen huis een beroep doen op de schuldhulpverlening. In de andere gemeente kan dat niet. Dus je ziet tussen gemeenten verschillen in hoe ze het inrichten."
Von den Hoff signaleert regionale verschillen in hoe rechters verzoeken tot toelating tot de Wsnp beoordelen. "Sommige rechtbanken laten een flinke stijging zien. Maar andere juist een flinke daling."
- Hoe kan dat, dat verschil?
"Voor een deel kan dat te maken hebben met de schuldhulpverlening; het traject dat altijd voorafgaat aan een schuldsanering. Het kan uiteraard ook te maken hebben met de manier waarop de rechter een verzoek beoordeelt."
- Dus rechters beoordelen verschillend in Nederland?
"Dat verschil mag niet te groot zijn. Uiteindelijk staat in de wet omschreven wanneer een rechter een verzoek moet inwilligen en wanneer niet. Maar in die formulering zit altijd wat interpretatieruimte en daar kunnen rechters anders mee omgaan."
Groeiend risico
Er wordt strenger geselecteerd aan de ingang van die regeling om je schulden te saneren. Wat gebeurt er met de groep die daar buiten valt?
Jungmann: "Die groep groeit en daar maken we ons ook zorgen om. Want die hebben schulden en die schulden lopen vaak alleen nog maar op. Op dit moment zie je dat een aantal gemeenten die mensen helpen bij het betalen van hun vaste lasten. Maar in de meeste gemeenten hebben we daar eigenlijk geen goed aanbod voor."
- Wat betekent dat?
"Dat betekent dat het risico op huisuitzettingen, op afsluitingen, op problemen met zorgpremiebetaling... dat dat risico aanwezig is en dat mensen daardoor ook echt in de problemen komen." Von den Hoff: "Mensen die langdurig in de schulden zitten, daarvan is bekend dat zij allerlei andere problemen tegen het lijf kunnen lopen. Gezondheidsproblemen, juridische problemen, scheidingen, crimineel gedrag en ga zo maar door."