'Islam bindt kruitvat Pakistan'
Door redacteur Floris Harm
Sinds afgelopen vrijdag heeft Pakistan er een nationale feestdag bij: 'De Dag van Liefde voor de Profeet'. De regering wil met dit gebaar laten zien dat zij de belangen en gevoelens van Pakistans moslims hoog heeft zitten.
Volgens Pakistan waren die gevoelens diep gekrenkt door de film 'Innocence of Muslims'. De regering dringt nu in internationale fora aan op een wereldwijd verbod op dit soort producties. Een van de ministers heeft zelfs een beloning van 100.000 dollar uitgeloofd aan degene die de maker van de aanstootgevende film ombrengt.
En dat terwijl de regeringscoalitie van Pakistan bestaat uit seculiere partijen. Dat lijkt tegenstrijdig.
Kruitvat
"Deze regering is impopulair", is de verklaring van Pakistan-kenner Olivier Immig. "Er zijn volgend jaar februari verkiezingen gepland. Ze zijn bang om door de oppositie te worden weggezet als anti-islamitisch en pro-Amerikaans. Dus ze proberen zo de radicale moslimgroeperingen wind uit de zeilen te nemen."
Het is niets nieuws onder de Pakistaanse zon. In het vorig jaar verschenen boek 'Tinderbox' (Kruitvat) wordt beschreven hoe de leiders van Pakistan al ver voor de onafhankelijkheid in 1947 de islam gebruikten als bindmiddel voor een land dat als los zand aan elkaar hangt.
Kolonisatie
Het boek gaat terug tot de Mogul-keizers, moslims die vanuit het westen India veroverden. Tussen 1000 en 1750 hadden zij er de touwtjes in handen. Dat veranderde in de 18de eeuw met de Britse kolonisatie van het Indiase subcontinent. Vanaf dat moment werden ze zich pijnlijk bewust van het feit dat ze zwaar in de minderheid zijn tegenover honderden miljoenen hindoes.
Hun superioriteitsgevoel maakt snel plaats voor een minderwaardigheidscomplex. Hoe kunnen ze zichzelf beschermen tegen de dominantie van India's hindoes? In de aanloop naar de onafhankelijkheid wordt die vraag steeds prangender. Volgens de grondleggers van Pakistan is het onmogelijk binnen een Indiase federatie, maar alleen door de oprichting van een aparte staat voor moslims.
Die staat komt er bij de scheiding van India en Pakistan in 1947. Maar Pakistan blijkt vanaf het begin een wankel bouwwerk, schrijft de auteur van 'Tinderbox', M.J. Akbar, een in India geboren moslim. "Het concept India is sterker dan de Indiër", schrijft hij, maar "de Pakistaan is sterker dan het concept Pakistan".
Whisky
Waar begrippen als democratie en grondwet diep verankerd zitten in India en door weinig Indiërs worden betwist, is dat in Pakistan niet het geval. Daarom vallen de machthebbers daar vaak terug op de islam als bindmiddel voor de samenleving. Dus vanaf de grondlegger Jinnah (die in Engeland was opgeleid, varkensvlees at en whisky dronk) worden de imams naar de mond gepraat als daar politiek gewin uit te halen valt.
Dat proces wordt in de jaren 70 versterkt onder generaal Zia ul-Haq, die het leger en de veiligheidsdiensten schoeit op islamitische leest, met koranstudies en al. Zijn streven om van Pakistan een streng islamitisch land te maken krijgt nog eens een extra boost met de oorlog in Afghanistan. Met geld uit de VS en Saudi-Arabië worden honderden koranscholen opgericht. Daarmee wordt de invloed van de radicale islam steeds groter in een land dat oorspronkelijk juist zeer gematigd was.
Lijfsbehoud
Zo ziet ook de huidige seculiere regering zich uit lijfsbehoud genoodzaakt om harde posities in te nemen als het gaat om geloofskwesties. "Deze regering blijkt al vijf jaar niet in staat om de problemen van het land op te lossen", zegt Immig. "Er is grote werkloosheid, er zijn voor het zoveelste jaar op rij overstromingen. De arme laag van de bevolking moet voor sociale voorzieningen aankloppen bij radicale groeperingen als Laskar-e-Toiba."
En die groepen zetten de regering weer onder druk. "Met de nationale 'Dag van Liefde voor de Profeet' hoopte de regering dat de protesten beperkt zouden blijven. Ze hoopte dat mensen de liefde voor de profeet in de moskee zouden belijden. Maar het tegenovergestelde gebeurde. En het was duidelijk dat de protesten goed waren georganiseerd."