Onnodige sterfte door wondinfecties
Door redacteur gezondheidszorg Rinke van den Brink
De ziekenhuizen in Nederland schieten nog ernstig tekort bij het terugdringen van wondinfecties die in de operatiekamer (OK) ontstaan. Dat komt doordat er maar bij 1 op de 10 operaties volgens het boekje wordt gewerkt. Daardoor overlijden er onnodig patiënten. Dat blijkt uit onderzoek van de NOS.
Postoperatieve wondinfecties (POWI's) zijn infecties die op de OK ontstaan en soms binnen 30 dagen na de operatie. Veel patiënten met dit soort infecties overlijden. Het is moeilijk om daarover precieze cijfers te geven omdat patiënten die zo'n wondinfectie oplopen vaak al ernstig ziek zijn.
Het niet werken volgens de regels heeft onder meer te maken met onwil bij een deel van de artsen, verpleegkundigen en bestuurders.
Halvering
In de paar ziekenhuizen waar er wel werk gemaakt is van de aanpak van wondinfecties, komen die inmiddels veel minder voor. Vier van de vijf operaties in het Rijnland Ziekenhuis in Leiderdorp en in het Amphia Ziekenhuis in Breda gaan volgens het boekje.
In Leiderdorp is het aantal postoperatieve wondinfecties ongeveer gehalveerd sinds de invoering van een veiligheidsprogram in 2009. In het Amphia Ziekenhuis in Breda is het in dezelfde tijd gedaald met 36 procent.
Onbedoelde schade
Vijf jaar geleden beloofden de ziekenhuizen dat de vermijdbare sterfte in Nederland eind 2012 gehalveerd zou zijn. Dat gebeurde na publicatie van het rapport Onbedoelde schade in 2007.
Daarin werd het aantal vermijdbare doden op 1.735 geschat en het aantal vermijdbare gevallen van schade (gewonden) op 30.000 van wie er 6.000 blijvend schade opliepen.
De ziekenhuizen voerden in 2009 het VMS Veiligheidsprogramma in. Dat omvat tien thema's waarvan de post-operatieve wondinfectie een heel belangrijke is.
Vier maatregelen
Een commissie van experts ontwikkelde een pakket van vier maatregelen, de zogeheten interventiebundel om de post-operatieve wondinfecties te lijf gaan. Dit zijn ze:
Tijdig toedienen van een preventief antibioticumNiet ontharen voor de operatieHandhaving van de normale lichaamstemperatuur tijdens de hele operatie (afkoeling is niet goed voor de werking van het immuunsysteem)Hygiëne discipline, vooral beperking van het aantal deurbewegingen tijdens de operatie
Wetenschappelijk bewezen
Van de eerste drie maatregelen is de werkzaamheid wetenschappelijk bewezen. Dat geldt niet voor de vierde maar de experts zijn overtuigd van het nut ervan. In het Rijnland Ziekenhuis werd in een onderzoek in 2009 en 2010 vastgesteld dat tijdens operaties waarbij een wondinfectie optrad de deuren gemiddeld vijftien keer opengingen tegen tien keer bij operaties zonder zo'n infectie
De vier maatregelen lijken niet heel ingewikkeld in te voeren. Toch worden ze maar bij 10 procent van de operaties volledig nageleefd. De doelstelling is dat dit eind 2012 bij negen van de tien operaties lukt. Dat gaat, zeggen betrokkenen, bij lange na niet lukken. Dat leidt tot meer postoperatieve wondinfecties dan nodig en tot vermijdbare sterfte van patiënten.
Tempo
De meeste ziekenhuizen zijn intussen wel begonnen met de invoering van de maatregelen, maar het tempo is zo laag dat het effect vooralsnog zeer beperkt is. Behalve dus in het Amphia Ziekenhuis in Breda en het Rijnland Ziekenhuis in Leiderdorp en mogelijk nog enkele andere ziekenhuizen.
Er zijn een paar redenen waarom de ziekenhuizen zo tekort schieten: computersystemen die nodig zijn voor de registratie van gegevens kunnen niet met elkaar communiceren. Dat leidt tot heel moeizame registratie.
Weerstand
Daarom hebben sommige ziekenhuizen ervoor gekozen eerst hun systemen te vervangen en dat vertraagt de invoer van de maatregelen.
Verder zijn veel ziekenhuizen registratiemoe. Ze hebben weinig zin om nog meer gegevens vast te leggen.
Maar het belangrijkste lijkt de weerstand tegen de maatregelen. Er zijn nog steeds artsen, verpleegkundigen en bestuurders die het allemaal onzin vinden.