Sluiting kamp Omarska herdacht

Door oud-NRC-correspondent Alfred van Cleef

In Bosnië hebben ruim 500 mensen de sluiting van concentratiekamp Omarska herdacht. Dat Servische kamp werd vandaag precies twintig jaar geleden opgedoekt, nadat het door buitenlandse journalisten was ontdekt.

In 1992 sloten Bosnische Serviërs tijdens een golf van etnische zuiveringen 31.000 inwoners van de gemeente Prijedor op in concentratiekampen. Het waren voornamelijk Bosnische moslims, zogenoemde Bosniakken. Alleen al in Omarska kwamen 1200 mensen om het leven.

De aanwezigen op de herdenking hadden witte ballonnen bij zich, die ze aan het einde van de plechtigheid oplieten. Aan elke ballon hing een kaartje met daarop de naam van iemand die nooit meer uit Omarska terugkeerde. Het 'Witte Huis', een gebouwtje waar werd gemarteld, was open voor bezoek. De grote hangar waar de uitgemergelde gevangenen op een betonnen vloer sliepen, bleef dicht.

Omarska is inmiddels weer in gebruik als ijzerertsmijn en tegenwoordig eigendom van ArcelorMittal, de grootste staalproducent ter wereld. De directie van het concern staat geen monument voor de slachtoffers toe, zolang de burgemeester van Prijedor dat tegenhoudt.

Rotterdam

Onder de aanwezigen waren veel Bosniërs die zelf in Omarska vastzaten of er familieleden hebben verloren. Een van hen is de 35-jarige Arijana Denic uit Rotterdam. Haar vader werd in 1992 in Omarska vermoord. Pas 16 jaar later werden zijn stoffelijke resten gevonden en geïdentificeerd, waarna de familie hem kon begraven.

In de uitgestrekte gemeente Prijedor zijn in 63 massagraven tot nu toe 1928 lichamen gevonden die konden worden geïdentificeerd. Van 1245 inwoners van de gemeente is nog altijd geen spoor teruggevonden. Prijedor is daarmee de Europese stad met de meeste vermisten en de meeste voormalige kampgevangenen.

28 voormalige bewakers van het kamp zijn door het Joegoslaviëtribunaal en plaatselijke rechtbanken veroordeeld tot celstraffen. Bij elkaar is voor 381 jaar aan gevangenisstraffen opgelegd.

Demonstratie

De voorzitter van het herdenkingscomité werd gisteren gearresteerd omdat demonstranten op het centrale plein van Prijedor met schoolkoffertjes het woord genocide hadden gevormd. Burgemeester Pavic had dat vooraf verboden. Kort voor de demonstratie werden bij het organiserend comité ruiten ingegooid.