Klokkenluider Defensie op zijspoor

Door verslaggever Peter ter Velde

Het ministerie van Defensie heeft een klokkenluider op een zijspoor gezet. Die ambtenaar, Ad T., had aangetoond dat tientallen medewerkers in het buitenland werken zonder een deugdelijke veiligheidsverklaring. Zo'n verklaring is onder meer nodig om met vertrouwelijke Defensiedocumenten te werken.

T. heeft zijn bevindingen intern en met de militaire inlichtingendienst MIVD besproken. Het probleem werd erkend, maar T. is zelf nadat hij benoemd werd op een nieuwe post in het buitenland op een zijspoor gezet. Zijn eigen veiligheidsverklaring is ingetrokken. De advocaat van T. wil hem nu voor de klokkenluidersregeling aanmelden en eist een schadevergoeding van het ministerie van Defensie.

Chantabel

Defensie heeft 123 medewerkers in het buitenland die onder meer als defensieattaché op ambassades of op het NAVO-hoofdkwartier werken. Zij krijgen geheime stukken onder ogen. Zo'n veertig van hen hebben een onjuiste of verlopen veiligheidsverklaring en vormen daardoor een potentieel veiligheidsrisico. Betrokkenen zouden bijvoorbeeld schulden kunnen hebben en daardoor chantabel kunnen zijn.

Het gaat om personeel op zware posten in het Midden-Oosten, Oost-Europa, Zuid-Amerika en op het NAVO-hoofdkwartier. De NOS heeft de lijst met alle namen en functies in bezit. Uit de lijst blijkt dat sommigen weliswaar de hoogste veiligheidsverklaring hebben gekregen, maar dat deze is verlopen. De NOS publiceert de documenten niet, omdat er persoonsgegevens instaan.

Toeval

T. heeft de kwestie in het najaar van 2010 bij toeval ontdekt en heeft de zaak aanhangig gemaakt bij zijn leidinggevenden op het Haagse ministerie. Uit notulen die de NOS heeft ingezien blijkt dat het probleem wordt onderkend.

De klokkenluider zelf werd in 2011 voorgedragen om assistent-defensieattaché te worden op de ambassade in Brazilië. Per 1 januari van dit jaar werd hij vrijgesteld om zijn langdurige verblijf in het Zuid-Amerikaanse land voor te bereiden. Op 1 juni 2012 zou hij daar beginnen. In april kreeg hij echter een brief dat zijn eigen veiligheidsverklaring werd ingetrokken.

Partner

Sinds 2009 heeft T. een Servische advocate als partner. Hij kreeg te horen dat er geen onderzoek naar haar gedaan kan worden. Zijn partner heeft hij leren kennen toen hij gestationeerd was op de ambassade in Belgrado. Hij heeft zijn relatie in die tijd gemeld bij de ambassade, de MIVD en het ministerie.

T. heeft het gevoel dat hij nu 'gepakt' wordt, omdat hij problemen aan het licht heeft gebracht. Zijn partner heeft haar baan in Nederland opgegeven en hun huisraad staat in een zeecontainer, omdat zij op het punt stonden te vertrekken. T. is nu 24 jaar in dienst bij Defensie. Hij gaat ervan uit dat zijn tijd bij Defensie er op zit.

Reactie Defensie

Het ministerie van Defensie erkent in een reactie dat er veiligheidsverklaringen verouderd zijn, maar ziet het als een administratieve kwestie waarvoor in een klein aantal gevallen "een hernieuwd veiligheidsonderzoek nog moet worden opgestart". Volgens Defensie is er bij de betrokken militairen en burgers geen sprake van een veiligheidsprobleem.

De intrekking van de veiligheidsverklaring van Ad T. door Defensie staat volgens het ministerie "los van zijn eventuele betrokkenheid bij de totstandkoming en openbaarmaking van deze lijst".