Wilders gemarginaliseerd in VS
Door correspondent Eelco Bosch van Rosenthal, in New York
Nu Geert Wilders geen gedoogpartner meer is van het kabinet-Rutte, duiken de verhalen weer op: Wilders zou de overstap naar Amerika willen maken. Maar wordt hij dan nog gehoord? Islamkritiek is bepaald niet 'hot' meer in de VS. En de Amerikaanse vrienden van de PVV-leider opereren steeds meer in de marge.
Deze week promoot Geert Wilders zijn boek 'Marked For Death' in de VS. Volgens de PVV-leider is er dinsdag een officiële presentatie, maar zijn uitgever Regnery Publishing zegt daar niets van te weten. De lancering gaat volgens Amerikaans model: een book tour langs talkradio-stations en de studio's van FoxNews.
Daarnaast houdt Wilders een lezing, zo blijkt. Op uitnodiging van het 'Gatestone Institute' zal Wilders, op een locatie die niet wordt prijsgegeven, vandaag spreken over vrijheid van meningsuiting. Het organiseren van lezingen is Gatestone's voornaamste bezigheid. Doorgaans zijn bekende (neo)conservatieven te gast, onder wie Henry Kissinger en oud-VN-ambassadeur John Bolton.
Geestverwanten
Soms worden Wilders' geestverwanten uitgenodigd, zoals Daniel Pipes en Bruce Bawyer, bekende islamcritici. Een van de drijvende krachten achter Gatestone is volgens de website de conservatieve publicist Paul Belien uit Vlaanderen. In Nederland raakte Belien in opspraak wegens oude uitspraken over moslims ("roofdieren") en homoseksualiteit, die werden opgerakeld, nadat Wilders hem een paar jaar geleden als adviseur had aangesteld. Van Belien is bekend dat hij goede contacten heeft binnen de Amerikaanse anti-islambeweging.
De naam 'Gatestone' bestaat nog niet zo lang. Tot begin dit jaar heette het 'Hudson', en was het een New Yorks filiaal van het bekende conservatieve Hudson Institute in Washington. Waarom de New Yorkers zich afsplitsten kan of wil een woordvoerder van het Hudson Institute niet uitleggen.
Bij Gatestone zelf wordt de hoorn erop gegooid zodra we belanden bij een relevante vraag: moeten belangstellenden inderdaad 10.000 dollar betalen om de lezing van Wilders bij te wonen? Het lijkt een onwaarschijnlijk bedrag, maar de website suggereert het wel degelijk. (Inmiddels is duidelijk dat sponsors van het instituut voor 10.000 dollar een hele reeks lezingen kunnen bijwonen, ebvr)
Fondsenwerving
De vraag is relevant omdat Wilders de afgelopen jaren geregeld geld kreeg uit de Verenigde Staten. Op diverse anti-jihad-blogs werden fondsen geworven. Formeel voor zijn juridische verdediging, toen Wilders voor een Amsterdamse rechtbank verscheen. Maar her en der verscheen het rekeningnummer van de Stichting Vrienden van de PVV, wat de indruk wekte dat er ook geld rechtstreeks naar de partijkas vloeide.
Op een bijeenkomst georganiseerd door het neoconservatieve David Horowitz Freedom Center werd drie jaar geleden 75.339 dollar opgehaald, zo blijkt uit belastingaangiften. NRC Handelsblad publiceerde hier in januari al over. Welk gedeelte naar de partijkas ging en welk gedeelte naar Wilders' juristenteam is onduidelijk. Inmiddels lijken, nu Wilders is vrijgesproken, de meeste PayPal-buttons van de Amerikaanse blogs verdwenen. De bekende islamwatcher Daniel Pipes uit Philadelphia bevestigt per e-mail dat ook hij destijds een Wilders-fonds oprichtte, maar benadrukt dat er nooit een cent naar de persoon Wilders of zijn partij is overgemaakt: al het geld ging naar zijn verdediging.
Dat heeft een reden. Pipes, in Amerika op de verre rechterflank van de conservatieve beweging, bevestigt dat er licht zit tussen Wilders' islamopvattingen en de zijne. Wilders meent dat er geen 'gematigde islam' bestaat, maar volgens Pipes, hoe kritisch ook, bestaat die wel degelijk. Bij de grote conservatieve jaarmarkt CPAC, afgelopen februari in Washington, kwam het verschil van inzicht ook al aan het licht.
Tandje minder
Wilders (zelf niet aanwezig) werd geprezen als kampioen van het vrije woord en sommige aanhangers (met name de inmiddels ook in Nederland bekende activiste Pamela Geller) onderschreven alles wat hij had gezegd en geschreven over de islam. Maar van anderen mocht de PVV-leider best wat minder "voluit op het orgel". Islamcriticus Frank Gaffney, die vindt dat Obama zijn land aan de sharia onderwerpt, zei dat hij weinig zag in het door de PVV-bepleite boerkaverbod: met de bestrijding van een symbool zou niemand iets opschieten.
En voor het perspectief: de vrienden van Wilders waren op deze jaarmarkt toch al weggestopt in een bijzaaltje. Gaffney sprak vervolgens zijn vermoeden uit dat de organisatie door moslimextremisten geïnfiltreerd was. Maar de echte reden is eenvoudiger: de vrienden van Wilders begeven zich op de uiterste rechterflank van de conservatieve beweging, waar men liever niet meer met ze gezien wordt.
Wilders' vrienden raken steeds verder gemarginaliseerd. Het islamdebat leeft nauwelijks meer in de VS. De demonstratie tegen de 'Ground Zero-moskee' (2010) was een laatste levensteken van een anti-beweging die sindsdien alleen nog een beetje echode in de Tea Party, maar ook die is tanende. De anti-islambeweging blijft goed georganiseerd en nog beter gefinancierd, maar dat gebeurt op uithoudingsvermogen, niet vanwege een toenemende steun in de publieke opinie.
Afscheiding
Daarmee zijn we weer terug bij het Gatestone Institute. Dat de organisatie op eigen houtje verder ging, is niet vrijwillig gegaan, zo blijkt na enig onderzoek. Het moederschip in Washington, het Hudson Institute, zag het New Yorkse lezingenfiliaal een steeds neoconservatievere koers varen, en vooral: er werden alleen nog maar islamcritici uitgenodigd. Het Hudson-merk raakte erdoor beschadigd, en vanuit Washington werd de one-issue-activisten in New York verzocht om zich af te scheiden.
'Hudson' heeft nog steeds een kantoortje in New York om fondsen te werven: het geld zit nu eenmaal op Manhattan. Maar ze mengen zich er niet langer in het publieke debat. Dat doet Gatestone nu, op eigen houtje. Op de flank van de flank. Maandag te gast: Geert Wilders.
Rest alleen nog de vraag of Wilders straks definitief de overstap naar de VS wil maken. Zelf zegt hij er niets over. Ik herinner me een gesprek met die andere islamcriticus, in de zomer van 2007, op een terras in Washington. Vanachter haar bord pasta kon Ayaan Hirsi Ali haar bewakers niet eens zien, ze zaten een paar terrassen verderop. De bevrijding viel van haar gezicht af te lezen.
Bewegingsvrijheid
Niemand kan in Wilders' hoofd kijken, maar zijn boek spreekt misschien wel voor zich. "Soms voel ik me een gevangene," schrijft Wilders. Misschien dat de drang naar meer bewegingsvrijheid, in combinatie met het geleden statusverlies in Den Haag, hem de oceaan overjaagt. Best begrijpelijk. Maar hij zal er nooit meer zo zichtbaar worden als in Nederland.