Blokkade Iran: bedreiging wereldeconomie of 'zelfmoord'?
Iran dreigt de Straat van Hormuz te blokkeren als het gestraft wordt met een westerse olieboycot. Is het een loos dreigement of een serieuze bedreiging voor de wereldeconomie? Vijf vragen en antwoorden over de ophef rondom de Straat van Hormuz.
Wat is er aan de hand?
Op 8 november 2011 verschijnt een rapport (pdf) van atoomagentschap IAEA. Het agentschap spreekt daarin zijn bezorgdheid uit over het nucleaire programma van Iran. Er zouden sterke aanwijzingen zijn dat Iran nog steeds werkt aan de ontwikkeling van een atoombom.
De EU en de VS besluiten tot het aanscherpen van de handelssancties tegen Iran, maar daar blijft het niet bij. De westerse landen zinspelen op hardere maatregelen, zoals een olieboycot. Iran reageert woedend en dreigt de Straat van Hormuz, één van de belangrijkste exportroutes van olie uit het Midden-Oosten, te blokkeren. "Geen druppel olie zal de Straat van Hormuz passeren", aldus de Iraanse vicepresident.
Wat zouden de economische gevolgen zijn van een blokkade?
Elke dag passeren tientallen olietankers de Straat van Hormuz. Zij vervoeren samen een zesde van de wereldproductie van olie. Een blokkade zou dan ook grote economische gevolgen hebben. Een belangrijk deel van de totale oliebehoefte in de wereld kan in dat geval het gebied niet uit en is dus niet beschikbaar.
Aad Correljee, energiedeskundige van de Technische Universiteit Delft en Instituut Clingendael: "Dat zou onmiddellijk leiden tot gigantisch hoge olieprijzen. Dit is natuurlijk de grootste dreiging die je in de oliewereld kunt bedenken."
Wie zouden er het hardst worden getroffen?
Behalve de consumenten, die te maken krijgen met hogere olieprijzen, zijn vooral Saudi-Arabië, Koeweit, Irak en de Golfstaten de dupe, omdat zij hun olie exporteren via de Straat van Hormuz. Ook Qatar, dat aardgas afvoert via die route, zal worden getroffen.
Aziatische landen, vooral China, zijn de belangrijkste afnemers van olie uit deze regio, en zullen dus als eerste met eventuele tekorten te maken krijgen.
Maar Iran produceert zelf toch ook olie?
Dat klopt, het land zou dus zelf ook slachtoffer worden van de blokkade, want Iran is erg afhankelijk van de export. Correljee: "Het is de enige vorm van inkomsten die Iran heeft wat betreft export."
Het grootste deel van de olie uit Iran gaat naar China, dat land doet niet mee aan de economische boycot van Iran. Maar een blokkade van de Straat van Hormuz zou de export naar Azië alsnog verlammen. Dat betekent geen inkomsten voor Iran en dus economische zelfmoord.
Hoe serieus is het dreigement van Iran dan eigenlijk?
Volgens de bevelhebber van de Iraanse marine is het afsluiten van de doorgang makkelijker "dan het drinken van een glas water". Maar afgezien van het feit dat een blokkade voor Iran zelf economisch ongunstig is, is het nog maar de vraag of de Iraanse marine ertoe in staat is. Waarschijnlijk kan met raketten en zeemijnen een hoop schade worden aangericht.
Maar de VS, in de Perzische golf aanwezig met de Vijfde Vloot, gaf gisteren al aan geen enkele vorm van afsluiting te tolereren. Waarschijnlijk wil geen van beide landen het zo ver laten komen. Bovendien is het ook nog niet zeker of de olieboycot er daadwerkelijk komt. De Europese ministers van Buitenlandse Zaken komen pas eind januari bijeen om te beslissen over uitbreiding van de sancties.