Zachte Atlas: nieuwe blik op bekende plekken

Door redacteur Lambert Teuwissen

Jan Rothuizen heeft altijd een klein probleempje als hij mensen vraagt of hij langs mag komen om te tekenen voor zijn Zachte Atlas. "Over de telefoon is het altijd moeilijk mijn werk uit te leggen", geeft hij geamuseerd toe. "Wat ik vaak doe, is dat ik een paar tekeningen opstuur, om te laten zien wat ik doe en hoe ik werk."

Toch is hij er zo vaak in geslaagd mensen te overtuigen dat hij inmiddels al twee boeken heeft gevuld. Publiceerde hij twee jaar geleden de 'Zachte Atlas van Amsterdam', nu gaat hij het land in met de 'Zachte Atlas van Nederland'. Het boek werd deze week gepresenteerd.

Rothuizen selecteerde een breed scala aan onderwerpen in het moderne Nederland: het benzinestation Hazeldonk, de kamer van een alleenwonende bejaarde, de Bijlmerbajes, een Fries klaslokaal. Zijn tekeningen stampt hij vol met wetenswaardigheden en observaties over de locaties, als een antropoloog die de Nederlandse stam onderzoekt.

"Het zijn eigenlijk plekken die je zo goed denkt te kennen, dat je er eigenlijk niet meer zo goed naar kijkt. Het was dus ook wel interessant om juist daar weer uit te stappen. Neem het tankstation. Dat is een plek die je heel vaak bezoekt, maar altijd op dezelfde manier. Om daar opeens stil te blijven staan en een dag door te brengen, er met mensen te praten, is fascinerend."

Praten

Rothuizen komt ook op plekken waar andere Nederlanders niet zo snel zullen uitstappen. De slaapkamer van Timo Smeehuizen bijvoorbeeld, een 20-jarige soldaat die in 2007 sneuvelde in Afghanistan. Anderhalf uur zat Rothuizen op zijn kamer, alleen en met de ouders van Smeehuizen.

"Ik was op zoek naar waar de oorlog in Nederland voelbaar is. We kennen de plaatjes uit het nieuws, we zijn een land in oorlog, er gaan mensen naartoe, maar waar is dat nou het meest voelbaar? Toen kwam ik bij Timo Smeehuizen terecht."

Op de kamer deed hij wat hij altijd doet bij een onderwerp: schetsen, foto's en aantekeningen maken, en vooral veel praten. "Het is eigenlijk de werkwijze van een journalist. Mensen vinden het heel fijn om te vertellen over hun eigen wereld."

Verandering

Vanwege dit documentairegehalte denkt Rothuizen dat zijn boeken in de toekomst interessant zullen blijven. "Ik ben heel nieuwsgierig over hoe we dit over 20 jaar zullen zien. Er zullen waarschijnlijk dingen in staan die we niet meer begrijpen, dingen die heel tijdelijk bleken te zijn."

"Door mijn werk ben ik me bewust geworden van hoe snel alles verandert, dat had ik daarvoor eigenlijk niet. Ik heb een nacht doorgebracht op het Leidseplein om precies te tekenen wat er gebeurt. Twee weken later was ik er weer en dan zie ik allemaal dingen die al veranderd zijn."

Concrete plannen om een tekening alweer over te doen, zijn er nog niet, al kan Rothuizen zich dat wel voorstellen. "Ik heb de kamer getekend van een meisje dat is overleden aan de Mexicaanse griep. Haar ouders wilden die kamer opnieuw gebruiken en wilden een mooie tekening als herinnering. Toen dacht ik dat het mooi zou zijn om diezelfde kamer over een paar jaar weer te tekenen en ook weer met die ouders te praten. Om te kijken hoe dat verdriet nu is en hoe het verandert."

Vluchtelingenkamp

Rothuizen heeft eerst echter ambitieuze plannen om, na Amsterdam en Nederland, met de Zachte Atlas de wereld in te trekken. "De wereld wacht", lacht hij. "Ik heb tekeningen gemaakt in Caïro, Beiroet en in New York onlangs. Een booreiland lijkt me ook spannend", somt hij op.

"Ik zou heel graag naar Dadaab gaan, het grootste vluchtelingenkamp ter wereld in Kenia. Ik ken de beelden, maar ik denk dat het heel interessant is om inzichtelijk te maken hoe zo'n kamp werkt", droomt Rothuizen. "Dat klinkt echter wel als meerdere tekeningen."