EK 1968: Italianen in eigen huis

Het Europees kampioenschap van 1968 wordt in Italië gehouden. Voor het eerst doen er acht landen mee.

door Bert Schabbink

Twee dagen voor de EK-finale van 1968 wordt de Amerikaanse presidentskandidaat Robert F. Kennedy vermoord. Flower Power is het antwoord op oorlog, zoals die bijvoorbeeld door de Amerikanen wordt gevoerd in Vietnam. Op voetbalgebied is Europa in die jaren de baas.

Tijdens het WK van 1966 wint gastland Engeland de finale van West-Duitsland. En ook de nummers drie en vier komen uit Europa: Portugal en de Sovjet-Unie. Catenaccio is het nieuwe toverwoord, bedacht en uitstekend uitgevoerd in Italië. En dat is ook het land waar het EK van 1968 wordt gehouden. Hoe Italië vervolgens in eigen land de Europese titel verovert... dat kan alleen in Italië.

Jan Mulder

Voor het eerst wordt het EK-toernooi onder de vlag van de UEFA georganiseerd. Het zorgt soms nog voor verwarring omdat in sommige tellingen en statistieken de EK's van 1960 en 1964 niet worden meegeteld. Bijna alle landen doen nu mee. Voor het eerst is bijvoorbeeld ook West-Duitsland erbij. Alleen IJsland en Malta trekken zich terug.

Door het grote deelnemersveld is ook gekozen voor een andere opzet. Acht groepswinnaars plaatsen zich voor de kwartfinales. De vier winnaars daarvan vormen het deelnemersveld voor de eindronde van het derde EK.

Nederland is ingedeeld in groep 5 bij Hongarije, de DDR en Denemarken. Omdat Oranje alle uitwedstrijden verliest, is het EK reeds in de groepsfase voorbij.

Vooral de 4-3 nederlaag in Oost-Duitsland trekt de aandacht. Hoewel spits Jan Mulder uitblinkt in Leipzig, slaagt Nederland erin om een 0-2 én een 2-3 voorsprong weg te geven. Hongarije is uiteindelijk de sterkste in de groep.

Brits kampioenschap

In groep 8 zijn Engeland, Schotland, Wales en Noord-Ierland ingedeeld. Dat is gebeurd op 'speciaal verzoek' want behalve EK-kwalificatie staat ook het Britse kampioenschap op het spel. Hoewel Schotland erin slaagt om aartsrivaal en regerend wereldkampioen Engeland op Wembley met 3-2 te verslaan, gaan de Engelsen toch als groepswinnaar door.

West-Duitsland zal de eerste EK-deelname niet licht vergeten. De Duitsers hoeven 'alleen nog maar' bij het nietige Albanië te winnen om groepswinnaar te worden. Wat volgt is één van de dieptepunten in de Duitse voetbalgeschiedenis want Albanië houdt met 0-0 stand en Joegoslavië mag door naar de kwartfinales.

Bij de laatste acht is Engeland (wereldkampioen) tegen Spanje (Europees kampioen) het mooiste affiche. Jack Charlton bezorgt Engeland vlak voor het einde een benauwde 1-0 overwinning op Wembley. Hoewel de Spanjaarden bij de return in Bernabéu even hoop hebben, blijven de Engelsen rustig en winnen zij uiteindelijk met 1-2. Naast Engeland kwalificeren zich ook Joegoslavië, Italië en de Sovjet-Unie voor de eindronde. Van de topvier van het vorige WK ontbreekt alleen Portugal.

Toss

De beide halve finales in Napels en Florence worden tegelijk gespeeld. Joegoslavië en Engeland bakken er niet veel van in Florence. Engeland is besluiteloos en de door een infectie verzwakte Bobby Charlton slaagt er niet in zijn stempel op de wedstrijd te drukken.

Gaandeweg komen de Joegoslaven steeds sterker opzetten en vier minuten voor het einde krijgen ze daarvoor de terechte beloning. Dragan Dzajic is zijn directe tegenstander Bobby Moore te snel af en voorkomt een verlenging. Joegoslavië schakelt de regerend wereldkampioen uit.

In Napels treffen Italië en de Sovjet-Unie elkaar. Over de reguliere speeltijd en de verlenging is elk geschreven woord er één teveel. Er gebeurt namelijk heel weinig. Tegenwoordig zouden penalty's de beslissing moeten brengen. Anno 1968 niet. De regels schrijven voor dat een toss de winnaar moet aanwijzen.

In de catacomben melden de aanvoerders Giacinto Fachetti en Albert Schesternjew zich bij de Westduitse scheidsrechter Tschenscher. De Rus kiest munt. Tschenscher werpt het 10 franc-muntje uit 1916 de lucht in en vangt het op: het is kop. De Italianen dus verder. De internationale voetbalwereld schudt meewarig het hoofd. Na een slopende kwalificatie brengt een simpele toss uiteindelijk de beslissing over een finaleplaats.

Catenaccio

In Rome zijn Italië en Joegoslavië dus de finalisten. De Joegoslaven beginnen in twee opzichten met achterstand. Natuurlijk is er de vijandigheid van 90.000 Italianen in het Olympisch Stadion, en wat ze nog niet weten is dat arbiter Gottfried Dienst erg op de hand van de Italianen zal zijn.

Inter-trainer Helenio Herrera, de uitvinder van het catenaccio, ziet het op de tribune hoofdschuddend aan. "Dienst is de vervanger van Rivera", luidt zijn sarcastische commentaar. Vedette Gianni Rivera kan vanwege een blessure niet meedoen bij Italië. Na negentig minuten prijkt er 1-1 op het scorebord door doelpunten van Dzajic en Domenghini. Het zou toch niet weer...? En ja hoor, ook na verlenging is het nog 1-1.

De nachtmerrie van het muntje doemt weer op. De UEFA moet er niet aan denken dat weer een toss uitsluitsel zal moeten brengen. Twee dagen later wordt een replay gespeeld. Voor de jonge Joegoslavische ploeg is dat te veel van het goede. Riva en Anastasi beslissen al voor rust de ongelijke strijd. Italië mag zich de eerste officiële Europees kampioen noemen.