Gemeenten verliezen fors op grond

Nederlandse gemeenten verliezen veel geld, doordat ze door de financiële crisis blijven zitten met hun dure grond. Consultantsbureau Deloitte heeft berekend dat de verliezen voor gemeentelijke grondbedrijven kunnen oplopen tot 2,9 miljard euro.

Vorig jaar ging Deloitte nog uit van een verlies van 2,4 miljard euro. Door de crisis moeten gemeenten bouwprojecten voor huizen of kantoren uitstellen. Er zijn simpelweg te weinig en soms helemaal geen kopers, terwijl de financiering voor de grond wel door loopt en de rente ook.

Gunstig?

Gemeenten hebben al voor 800 miljoen afgeboekt. Daar zal nog zeker 1 miljard bij komen. Ook de winst waar gemeenten vanuit gingen, zal naar beneden moeten worden bijgesteld. Bijkomend probleem, zegt onderzoeker Frank ten Have van Deloitte: "De rekenmodellen gaan ervan uit dat de markt in 2012 weer aantrekt, maar als dat uitblijft, zullen de verliezen nog verder oplopen."

Een dalende grondprijs zou gunstig kunnen zijn voor de burger, maar dat is volgens Ten Have maar beperkt het geval. Natuurlijk is een daling van de grondprijs mooi meegenomen bij de koop van een huis. Maar daar komt bij dat de gemeenten de klappen van de grondexploitatie moeten opvangen en dat zal leiden tot bezuinigingen en ontslagen, aldus Ten Have.

Geen buffer

Eén op de tien gemeenten heeft geen financiële buffer om te klappen op te vangen. Sterker nog, het aantal gemeenten dat de kans loopt om onder curatele gesteld te worden van het Rijk (artikel-12) stijgt van 16 naar 35, zegt Deloitte. Ten Have mag niet zeggen welke gemeenten er in de gevarenzone zitten.

Andries Heidema, voorzitter van de Commissie Ruimte en Wonen van de VNG en burgemeester van Deventer. zegt dat er inderdaad aanleiding tot zorg is. "Ten eerste is er een toenemend aantal gemeenten dat in financiële problemen komt. Ten tweede gaat het om heel grote bedragen. Die kunnen gemeenten niet investeren in zaken als het opknappen van verpauperde wijken, schoolgebouwen, bibliotheken. Geld dat hard nodig is, maar nu voor je ogen verdampt."

Volgens Heidema hebben sommige gemeenten inderdaad te kleine buffers ten opzichte van de huidige risico's. "Met de kennis van nu kun je zeggen: had je dan niet moeten sparen? Ja, mogelijk." Wel verschilt de situatie per gemeente sterk.

Advies

Ten Have heeft drie concrete adviezen voor gemeenten die in de problemen komen. "Ten eerste moeten ze hun ruimtelijke plannen ombuigen en beter luisteren naar de markt. Dus geen dure projecten meer, maar bereikbare koop- en huurhuizen. Minder nadruk op kantoren, want daar is een overschot. En als laatste is het noodzakelijk om een prijsdaling door te voeren en verliezen af te boeken. De grondprijs moet omlaag. De lucht moet eruit."