9/11: Wat gebeurde er met de andere daders?
Onder de bijna drieduizend doden op 11 september 2001, waren negentien terroristen. Zij waren het voetvolk van al-Qaida, het terreurnetwerk van Osama bin Laden. Het lot van Bin Laden is bekend: hij bleef jarenlang onvindbaar, tot Amerikaanse commando's hem op 2 mei van dit jaar in Pakistan doodschoten. Maar wat gebeurde er met de overige plannenmakers en andere terroristen die betrokken waren bij de aanslagen van 9/11? Een overzicht.
Ayman al-Zawahiri
De waarschijnlijke opvolger van Osama bin Laden is Ayman al-Zawahiri, ideoloog van al-Qaida en weinig charismatische voormalige rechterhand van Bin Laden. Kort na de aanslagen van 11 september 2001 kwamen de vrouw en drie van de zes kinderen van al-Zawahiri om het leven bij een Amerikaanse aanval op zijn verblijfplaats in Afghanistan. Maar de Egyptische chirurg en terreurleider ontkwam: nog steeds zijn de Amerikanen naar hem op zoek. De FBI heeft een prijs van 25 miljoen dollar op zijn hoofd gezet.
Khalid Sheikh Mohammed
Khalid Sheikh Mohammed had tientallen bijnamen, maar is vooral bekend onder zijn initialen: KSM. Volgens de Amerikaanse commissie die de aanslagen van 11 september onderzocht was hij 'de architect van 9/11'. Op 1 maart 2003 werd hij gearresteerd in de Pakistaanse stad Rawalpindi en sinds 2006 zit KSM gevangen in Guantanamo. Een jaar later bekende hij het brein te zijn achter de aanslagen van 11 september en een hele reeks andere terreuraanslagen. KSM is tijdens zijn detentie hard aangepakt: zijn ondervragers hebben zeker 183 keer de omstreden 'waterboarding' techniek gebruikt. KSM zit nog steeds in Guantanamo in afwachting van zijn proces. Daarvoor moet eerst een lokatie worden gevonden.
Mohammed Atef
Egyptenaar Mohammed Atef was een van de oprichters van en enige tijd zelfs de militaire leider van al-Qaida. In die hoedanigheid besprak hij de plannen voor de aanslagen van 11 september met Khalid Sheikh Mohammed ("de architect van 9/11") en enkele van de negentien kapers die de aanslagen zouden uitvoeren. Volgens Amerikaanse inlichtingendiensten was Atef een van de vijf mannen in de top van het terreurnetwerk die op de hoogte waren van de operationele details van de aanslagen (samen met Bin Laden, Khalid Sheikh Mohammed, Ramzi Binalshibh en Abu Turab al-Urduni). Mohammed Atef werd gedood bij een Amerikaanse luchtaanval in Afghanistan, in november 2001. Het was het eerste succes voor de Amerikanen in wat zij de 'War on Terror' noemden.
Ramzi bin al-Shibh
De Jemeniet Ramzi bin al-Shibh woonde enkele jaren in Hamburg, waar hij twee jaar lang een kamer deelde met Mohammed Atta, leider van de negentien terroristen die op elf september de aanslagen uitvoerden. In die tijd leerde Bin al-Shibh ook Marwan al-Shehhi en Ziad Jarrah kennen, twee andere kapers van 9/11. Net als zijn vrienden probeerde Ramzi bin al-Shibh een visum te krijgen voor de VS, maar dat werd telkens geweigerd. Daarop nam hij de rol aan van coördinator, een verbindingsman tussen de al-Qaidaleiding en de kapers in Amerika. Ramzi bin al-Shibh werd precies een jaar na de aanslagen gearresteerd na een vuurgevecht in de Pakistaanse stad stad Karachi, op 11 september 2002. Hij werd enige tijd vastgehouden in Marokko, maar zit sinds 2006 in Guantanamo, in afwachting van zijn proces.
Abu Turab-al Urduni
Abu Turab-al Urduni is de Jordaanse schoonzoon van Ayman al-Zawahiri, de huidige leider van al-Qaida. Hij was volgens de Amerikanen op de hoogte van operationele details van de aanslagen van 11 september. In de voorbereidende fase zou al-Urduni enkele van de negentien kapers van 9/11 hebben getraind. Het verhaal gaat dat de Jordaniër zijn pupillen schapen liet slachten met een zakmes, om aan bloed te wennen. Hij kwam waarschijnlijk in 2001 in Afghanistan om het leven bij gevechten met Amerikaanse troepen, maar zeker is dat niet.
Zacarias Moussaoui
Een maand voor de aanslagen werd de Franse Marokkaan Zacarias Moussaoui gearresteerd in de Verenigde Staten, omdat zijn papieren niet in orde waren. Na 11 september bleek dat alle vliegtuigen waren gekaapt door ploegen van vijf terroristen, op één vlucht na (United 93, het vliegtuig dat in een weiland in Pennsylvania neerstortte). Toen bleek dat Moussaoui vlieglessen had genomen, werd hij al snel vervolgd als 'de twintigste kaper'. Maar tegen de tijd dat hij, in 2006, tot een levenslange gevangenisstraf werd veroordeeld, ontkende Osama bin Laden in een audioboodschap elke betrokkenheid van Moussaoui. Zacarias Moussaoui zit zijn straf uit in de zwaarbeveiligde ADX gevangenis in Florence, aan de voet van het Rocky Mountains gebergte, in de staat Colorado: een inrichting met de bijnaam 'Alcatraz van de Rockies'.
De 19 kapers
De 19 kapers verdwenen niet helemaal van de aardbodem na 9/11. In 2009 waren resten van dertien van negentien daders teruggevonden in het puin, Newsweek berekende dat het ongeveer zo'n 10 kilo aan fragmenten in totaal zou zijn. Wat er met die overblijfselen gebeurt, is niet duidelijk. Omdat het onderzoek nog steeds loopt, kunnen de resten niet worden vrijgegeven en blijven ze in gekoelde opslag op anonieme plekken in New York en Virginia. Nabestaanden kunnen in principe de resten terugvragen, maar voor zo ver bekend is dat nog niet gebeurd.