Rapport: chaos op zendmasten
Door verslaggever Maino Remmers
De eigenaar van de gisteren ingestorte zendmast in Hoogersmilde, Alticom (pdf), heeft in 2007 gewaarschuwd dat de situatie op de masten onveilig was. Er waren "reële veiligheidsrisico's" doordat er veel partijen op de toren werkten en zendantennes moeilijk van mastconstructie waren te onderscheiden.
Met de ruim 30 communicatietorens in ons land is het net zo als met de trein: Prorail beheert de stations en het spoor, NS, Veolia, Synthus en alle andere vervoerders rijden er met de treinen overheen.
Zo is het ook met torens zoals in Hoogersmilde. Het dikke betonnen gedeelte, het deel dat nog oavereind staat, is van Alticom en staat op een terrein van KPN, de vroegere eigenaar van de toren. De grote stalen spriet die na de brand is geknakt, is van NOVEC, een bedrijf onder de vleugels valt van moederbedrijf TenneT dat ook de hoogspanningsmasten in ons land beheert.
Huren
Tal van bedrijven kunnen ruimte huren in de toren en de stalen antennemast. Zo worden de publieke zenders Radio 1 tot en met 4 en flink wat commerciële omroepen zoals Sky radio, Slam FM, Q Music en vele andere stations.
Op zo'n toren zitten nog veel meer klanten. Denk aan mobiele telecomaanbieders, dataverkeer, semafoonnetwerken en de regionale omroepen.
Onderscheiden
Al in 2007 maakt Alticom zich zorgen over de veiligheid op de torens. In het document 'Veilig werken op Hoog niveau', waar de NOS de hand op wist te leggen, staat "dat nog altijd niet kan worden vastgesteld of werkzaamheden veilig plaatsvinden".
De samensteller schrijft over de hoeveelheid verschillende bedrijven die vanwege onderhoud toegang moeten hebben tot de zendmasten. Het rapport spreekt over "valgevaar" en "elektrocutie".
Ook zouden er veiligheidsrisico's zijn, omdat zendantennes soms niet te onderscheiden zijn van mastconstructies en er sprake is van zendapparatuur met hoge vermogens, wat tot "elektrocutie- en verbrandingsggevaar" leidt.
Stalen deuren
Alticom zegt toezicht te houden wie er wanneer op de toren moet zijn voor onderhoud of het plaatsen van installaties. Maar uit het stuk blijkt ook hoe ingewikkeld dit is. Want klanten en opdrachtgevers werken weer met aannemers en onderaannemers, waarvan de monteurs regelmatig hoog boven het maaiveld moeten sleutelen.
"Nog te vaak wordt Alticom verrast door onaangemelde werkzaamheden die soms gelijktijdig plaatsvinden op dezelfde locaties", staat in het rapport.
Neem de situatie van de publieke zenders. Het zenderpark wordt beheerd door Broadcast Partners, een bedrijf dat ook vele commerciële stations als klant heeft. De fysieke zenders staan op diverse etages in het betonnen deel van toren. Dikke antennekabels lopen door de metalen spriet naar de verschillende antenneposities in de mast. Om daar te komen zit in de metalen spriet een personeelslift waar je net met z'n tweeën in kunt staan. Ook in Hoogersmilde zat zo'n lift om monteurs en apparatuur omhoog te brengen.
De torens zijn in principe onbemand en worden op afstand bediend, onder meer vanuit het Omroep Bewakings Centrum in Hilversum.
Warm
De vraag is hoe het komt dat uitgerekend op dezelfde dag in de twee belangrijkste torens van ons land brand kan ontstaan. Immers, zowel de toren van Hoogersmilde als de Gerbrandytoren in IJsselstein ('Lopik' in de volksmond) staan al meer dan 60 jaar vrijwel probleemloos in weer en wind, donder en bliksem trotserend.
Raadplegen van de toegangsadministratie zal mogelijk uitwijzen of in de torens onlangs nog apparatuur is bijgeplaatst of aanpassingen hebben plaatsgevonden. Vanwege de hoge vermogens worden zenders warm en kan er ook in de stalen mast warmte ontstaan.
Het is nog niet duidelijk wat precies de oorzaak was van de twee branden.
Toegangscontrole
Het is onduidelijk wat voor maatregelen Alticom heeft genomen na het rapport. Alticom wil vandaag niet reageren op het rapport en verwijst door naar TenneT. Dat bedrijf is niet beschikbaar voor een reactie.
De schrijver van het rapport zegt dat "het noodzakelijk is hiervoor tegenmaatregelen te treffen", maar meent ook dat "de primaire afweging van risico's en tegenmaatregelen bij de partij ligt die de werkzaamheden uitvoert".
De directeur van het bedrijf NOVEC, eigenaar van het stalen gedeelte van de zendmast, zegt dat er sinds 2007 een toegangscontrole is ingevoerd. Ook moeten aannemers een veiligheidsplan indienen voordat ze toegang krijgen.