Indiër Gukesh (18) jongste wereldkampioen schaken ooit: 'Ik leef mijn droom'

Snikkend zat de 18-jarige Dommaraju Gukesh donderdagmiddag aan het schaakbord in Singapore, op de achtergrond klonk gejuich en gegil van toeschouwers.

De jongen uit India versloeg titelhouder Ding Liren (32) in de veertiende partij om de wereldtitel, nadat Ding een beslissende blunder had gemaakt in het eindspel. In ongeloof deed Gukesh de laatste zetten en besliste hij het WK-duel.

Na bijna drie slopende weken schaken bracht Gukesh met een zege met de zwarte stukken de eindstand op 7,5-6,5. De Indiër kroonde zich tot de jongste wereldkampioen in de geschiedenis, vier jaar jonger dan Garri Kasparov was in 1985.

Indiase toptalenten

Gukesh is na Viswanathan Anand de tweede wereldkampioen uit India, een land waar schaken enorm populair is en jong talent uitvoerig wordt begeleid en flink gefinancierd. Gukesh is een van de beloften uit een jonge generatie toptalenten uit India die afgelopen jaren zijn doorgebroken, door begeleiding van onder anderen tweevoudig wereldkampioen Anand.

In India volgden talloze fans Gukeshs partijen via online becommentarieerde streams, via liveblogs en in zaaltjes op grote schermen, alsof het schaakduel een WK voetbal was. Snakkend naar weer een Indiase wereldkampioen, nadat Anand in 2013 in eigen land was onttroond door Magnus Carlsen. Gukesh zat destijds in de zaal.

"Toen ik de partij van 2013 zag, zat ik op de tribune en dacht: het zou zo cool zijn als ik daar op een dag zit. Toen Magnus won, dacht ik: ik wil degene zijn die de titel terug brengt naar India", vertelde de nieuwe wereldkampioen op de persconferentie na afloop.

Aan elkaar gewaagd

In de dertien partijen die Gukesh en Ding sinds 25 november speelden, waren de uitdager en titelhouder constant aan elkaar gewaagd. Ding won partij één verrassend met zwart en Gukesh partij drie, waarna nogmaals zeven remises volgden.

In partij elf sloeg Gukesh een flinke slag met een zege, maar in partij twaalf pakte Ding weer een vol punt. Na een remise in partij dertien was de veertiende partij donderdag volgens Ding een "gouden partij", onder enorme druk.

Die druk werd Ding te veel in het eindspel, toen beide schakers nog een toren, een loper en enkele pionnen over hadden. Ding was met wit in de verdrukking geraakt en stuurde aan op een remise, iets wat volgens de analyserende computers geen probleem had moeten zijn.

Fatale torenzet

Maar met minder dan tien minuten op de klok - terwijl Gukesh nog ruim een uur had - maakte Ding een fatale torenzet.

Gukesh geloofde niet wat hij zag, sloeg zijn handen voor zijn gezicht en nam met trillende handen nog maar een slokje water. Bij zinnen gekomen vond Gukesh moeiteloos de beslissende zetten. Gedesillusioneerd gaf Ding op.

"Toen ik zijn fout doorhad, was dat het beste moment van mijn leven", zei Gukesh achteraf. "Hier heb ik meer dan tien jaar van gedroomd. Zo veel schakers willen dit meemaken en zo weinigen maken het daadwerkelijk mee. Ik leef mijn droom."

Schaakbord, cricketbat, tennisracket

Die droom begon na het WK-duel tussen Carlsen en Anand in 2013. Met intensieve begeleiding van zijn vader begon de jongen uit Madras een leven dat ingericht is rondom het schaakbord. Zijn studentenkamer in Chennai staat vol trofeeën en schaakboeken, net als een cricketbat en tennisracket, maar ook met biografieën van topsporters als Usain Bolt, Muhammad Ali en Rafael Nadal.

Schaken, lezen, sporten en slapen, daaruit bestaat het eenvoudige leven van de jonge Indiër, een bestaan dat als nieuwe Indiase volksheld voortaan een stuk hectischer zal zijn.

Een show was het zeker, terwijl vooraf grote namen uit de schaakwereld zich afvroegen wat het schaakduel om de wereldtitel eigenlijk nog voorstelde. De mondiale nummer één Carlsen verdedigde in 2023 zijn titel niet en is nooit officieel onttroond als wereldkampioen. Maar de Noor, al sinds 2010 de nummer één, wordt door iedereen nog altijd gezien als de beste schaker ter wereld.

Kasparov was duidelijk: "De geschiedenis van wereldkampioenen eindigde met Magnus Carlsen. Je kunt niet doen alsof een partij tussen de nummer vijf of zes - wat is Gukesh? - en de nummer vijftien of zo een partij is om het wereldkampioenschap." Een FIDE-titel, uitgereikt door de wereldschaakbond, stond op het spel. Maar een wereldtitel? Nee, beargumenteerde Kasparov.

De jonge Gukesh, de mondiale nummer vijf, was zich vlak na de grootste zege uit zijn prille carrière bewust van wat zijn zege waard is in de schaakwereld. Veel, maar hij heeft al een nieuw doel.

"Wereldkampioen zijn, betekent niet dat ik de beste speler van de wereld ben. Magnus is er ook nog. Het motiveert mij dat er iemand is op een zeer, zeer hoog niveau waardoor ik hard zal blijven werken om dat niveau te maken."