Mede-oprichter van Argentijnse Dwaze Moeders overleden, 'symbool van verzet'
De Argentijnse mensenrechtenactiviste Mirta Acuña de Baravalle is op 99-jarige leeftijd overleden. Zij was een van de twaalf oprichters van de organisatie Madres y Abuelas de Plaza de Mayo, in Nederland bekend als de Dwaze Moeders en Grootmoeders.
Twee jaar geleden overleed de leider van de Dwaze Moeders, Hebe de Bonafini, op 93-jarige leeftijd.
De organisatie werd opgericht in 1977 door een groep moeders wier kinderen waren ontvoerd door de junta in de jaren 70 en begin jaren 80. Onder het dictatuur van het militaire regime zijn zo'n 30.000 tegenstanders vermoord en 'verdwenen'.
Het eerste protest in 1976 ontstond spontaan, toen een aantal moeders bij de autoriteiten om opheldering kwam vragen. Ze werden weggestuurd zonder enige duidelijkheid over het lot van hun kinderen. Uit protest zijn ze zwijgend over de Plaza de Mayo, voor het regeringspaleis in Buenos Aires, gaan lopen. Elke week kwamen ze terug.
Donderdag-demonstraties
De groep houdt sindsdien elke donderdag een vreedzame betoging op dezelfde plek in het centrum van de stad. Aan het begin eisten de vrouwen duidelijkheid over de verdwijning van hun kinderen. Maar ook nadat in 1983 de democratie in Argentinië hersteld werd bleven de Dwaze Moeders demonstreren. Nu zet de organisatie zich in voor mensenrechten in heel Zuid-Amerika.
De Madres hebben vandaag de dag moreel gezag, omdat ze zich in de donkerste nachten van de dictatuur verzette, toen niemand dat durfde.
Hoewel de activisten op leeftijd zijn, en sommige van hen al zijn overleden, blijft de invloed van de Madres en Abuelas immens, ziet Lucas Poy, Latijns-Amerika-kenner en docent sociale en economische geschiedenis aan de Vrije Universiteit Amsterdam. "De groep is meer dan ooit een symbool van verzet in Argentinië."
De huidige ultrarechtse regering onder leiding van president Milei heeft het over "twee kanten" tijdens de Vuile Oorlog en daarmee is het voor het eerst sinds 1983 dat een Argentijnse regering de dictatuur niet expliciet veroordeelt. "Deze manier van praten over die tijd was tot nu toe ondenkbaar in de politiek", zegt Poy. "In Argentinië wordt het gezien als een dictatuur, niet als oorlog."
Moreel gezag
Vicepresident Victoria Villarruel is zelfs een verdediger van de junta. Het huidige politieke landschap in Argentinië maakt de nalatenschap van de Madres relevanter dan ooit. "Iedereen kijkt op naar de Madres, want zij waren degenen die zich in de donkerste momenten van de dictatuur verzetten, toen niemand dat durfde. Ze hebben moreel gezag", legt Poy uit.
Of demonstraties nu gaan over de economische crisis of bezuinigingen in het onderwijs, de Madres zijn aanwezig. "Het verzet van de vrouwen tijdens het militaire bewind wordt ook gezien als een protest tegen alles waar Milei voor staat", stelt Poy. "Hun wekelijkse protesten zijn symbolisch, en klein voor Argentijnse begrippen, maar sinds Milei komen er meer mensen op af."
In 2016 liepen de wereldberoemde moeders voor de 2000ste keer op het Plaza de Mayo. De vrouwen zijn herkenbaar door hun witte hoofddoeken, die de katoenen luiers van hun verdwenen kinderen en kleinkinderen symboliseren.
De moeders kregen internationaal veel aandacht en steun en wonnen in 1992 de Sacharovprijs voor de vrijheid van denken van het Europees Parlement.